warfarin

وەسف

• زانیارییە سەرەتاییەکان: - پۆلێنکردنی دەرمان: Warfarin دەرمانێکی دژەخوێن مەجێکە (anticoagulant) کە بۆ ڕێگریکردن لە دروستبوونی خوێن مەج لە خوێن بەرھەم دێت. ئەم دەرمانە بەشێکە لە گروپی کومارینەکان (coumarin derivatives). کاریگەرییەکانی بە شێوەیەکی سەرەکی لە ڕێگای ڕێگریکردن لە دروستبوونی ڤیتامین K-dependent clotting factors دەبێت. - گروپی کیمیایی/چارەسەری: Warfarin لە گروپی 4-hydroxycoumarin دایە و وەک دژە ڤیتامین K کار دەکات. ئەم دەرمانە بە شێوەیەکی synthetic دروست دەکرێت و لەڕێی ڕێگریکردن لە دروستبوونی factor VII, IX, X و protein C و S کار دەکات. ساختاری کیمیایی دەرمانەکە لەگەڵ ڤیتامین K لێک دەچێت، بەڵام لە کارکردنیدا جیاوازی هەیە. - میکانیزمی کردار: Warfarin بە ڕێگریکردن لە دروستبوونی ڤیتامین K-dependent clotting factorsەکان (factors II, VII, IX, X) خوێن مەجێکی ڕێگە دەگرێت. ئەمەش دەبێتە هۆی درێژبوونی کاتی خوێن مەجێکی و کەمکردنەوەی مەترسیی دروستبوونی خوێن مەج. Warfarin بە شێوەیەکی بەربەست لەگەڵ ڤیتامین K پەیوەندی دەکات. • تایبەتمەندییە دەرمانناسییەکان: - ڕێژەی مژینی: ڕێژەی مژینی Warfarin لە ڕێگای دەمەوە دەگۆڕێت بەپێی شێوازی بەکارهێنان و حاڵەتی نەخۆشەکە. - بەردەستبوونی زیندەیی(Bioavailability): بەردەستبوونی زیندەیی Warfarin دەگۆڕێت لە نێوان ٨٠-٩٠٪. - نیوە تەمەن (Half-life): نیوە تەمەنی Warfarin دەگۆڕێت لە نێوان ١٦-٦٠ کاتژمێر. - لوتکەی چڕیی پلازما (Peak plasma concentration): لوتکەی چڕیی پلازما Warfarin دەگۆڕێت بەپێی ژمارەی دۆز و حاڵەتی نەخۆشەکە. • بەکارهێنانی پزیشکی: - بەکارهێنانی سەرەکی: ڕێگرتن لە دروستبوونی خوێن مەج لە نەخۆشەکانی ڕیسکی خوێن مەج. - بەکارهێنانی لاوەکی: چارەسەرکردنی خوێن مەج لە دڵ و مێشک (pulmonary embolism, deep vein thrombosis, stroke). - مەرجەکانی ئامانج: Warfarin بۆ چارەسەرکردنی نەخۆشییەکانی وەک atrial fibrillation, مێشکی خوێن مەج، و ڕێگریکردن لە داڕمانی خوێن بەکار دێت. - سودەکانی چارەسەرکردن: کەمکردنەوەی مەترسیی خوێن مەج، پاراستنی نەخۆش لە خوێن مەج لەمێشك و دڵ. • کاریگەرییەکانی دەرمان: - کات بۆ کاریگەری: کاریگەریی Warfarin دەست پێ دەکات لە ١٢- ٢٤ کاتژمێر دوای دەست پێکردنی دەرمان. - ماوەی کارکردن: ماوەی کارکردنی Warfarin بەردەوامە تاوەکو دەرمانەکە بەکار دێت. - کارلێکەکانی دەرمان: Warfarin لەگەڵ دەرمانەکانی تری interact دەکات. - مەودای چارەسەری: مەودای چارەسەری Warfarin لادانێکی تایبەتی هەیە بۆ هەموو نەخۆشێک. • تایبەتمەندییە سەرەکییەکان: - تایبەتمەندی تایبەت: Warfarin دەرمانێکی بەهێزە بۆ ڕێگریکردن لە خوێن مەج بەڵام پێویستی بە چاودێریی چڕی پزیشکی هەیە. - سوودەکانی: کەمکردنەوەی ڕێژەی خوێن مەج لە دڵ و مێشك، ڕێگریکردن لە مەرگ. - گرنگی کلینیکی: Warfarin ڕۆڵێکی گرنگی هەیە لە چارەسەرکردنی نەخۆشییەکانی جەستە و خوێن مەج. - پرۆفایلی سەلامەتی: Warfarin دەرمانێکی بەهێزە و پێویستی بە چاودێریی چڕی پزیشکی هەیە.

نیشانەکان

• * Warfarin بۆ ڕێگریکردن لە خوێن مەجی دڵ (atrial fibrillation) بەکاردێت. ئەمە یارمەتی دەدات کە ڕێگری لە دروستبوونی خوێن مەج لە دڵ بکرێت کە دەتوانێت بچێتە مێشک و ببێتە هۆی جەڵتەی مێشک.
• * Warfarin بۆ چارەسەرکردنی خوێن مەجی دەمارەکانی قوڵ (deep vein thrombosis, DVT) و ئەو خوێن مەجانەی کە دەچنە سیەکان (pulmonary embolism, PE) بەکاردێت بۆ ڕێگریکردن لە گەشەکردنی زیاتر.
• * Warfarin بۆ ڕێگریکردن لە دروستبوونی خوێن مەج دوای نەشتەرگەرییەکانی جەستە بەکاردێت ، بە تایبەتی دوای نەشتەرگەریی دڵ. ئەمە یارمەتی دەدات کە مەترسیی خوێن مەج کەم بکرێتەوە.
• * Warfarin بۆ چارەسەرکردنی خوێن مەجی مێشک (ischemic stroke) ، بۆ ڕێگریکردن لە دروستبوونی خوێن مەجی تر بەکاردێت.

کارەساتەکان

• * خوێنبەربوون: ئەمە کاریگەرییەکی باوە و دەتوانێت لە هەر شوێنێکی جەستەدا ڕوو بدات، لە خوێنبەربوونی سووکترەوە تا خوێنبەربوونی مەترسیدار. نیشانەکان دەگۆڕێن بەپێی شوێنی خوێنبەربوونەکە.
• * پەککەوتنی جگەر: هەندێک کەس نیشانەکانی پەککەوتنی جگەر وەک زەردبوونی پێست و چاو دەبینن.
• * هەستیاری: ڕیکاکردن و سوربوونی پێست، ئاوسان، و هەناسە کوتان.
• * خوێن مەجی ناوخۆیی (Internal bleeding): دەتوانێت مەترسیدار بێت ئەگەر لە مێشک یاخود گەدەدا ڕوو بدات.

ئاگادارییەکان

• * پێویستە INR (International Normalized Ratio) بە گشتی چاودێری بکرێت. * پێویستە لە بەکارهێنانی ئەلکۆڵ خۆ بپارێزن. * پێویستە لەگەڵ پزیشک باس لە هەموو دەرمانەکانی تر بکەن کە بەکاری دێنن. * پێویستە هەر نیشانەی خوێنبەربوونێک بە زووترین کات بە پزیشک بگەیەنن.

دۆز و بەکارهێنان

• پێگەیشتوو: دۆزی سەرەتایی Warfarin دەگۆڕێت لە نێوان ٢
• ٥ میلیگرام. دۆزەکە لە لایەن پزیشکەوە دیاری دەکرێت بەپێی INR (International Normalized Ratio) و حاڵەتی نەخۆشەکە. دۆزی ڕۆژانە دەتوانێت بگۆڕێت بەپێی پێویست. دۆزی داڕێژراو بۆ ماوە یەکێک تا چەندین هەفتە بەردەوام دەبێت. دۆزی زۆر بەکارهێنان دەتوانێت ببێتە هۆی خوێنبەربوون.
• منداڵان: Warfarin نابێت بەکار بێت لە منداڵانی سەرەتای ژیاندا بێ ئاگاداری پزیشک. دۆزەکە بەپێی تەمەن و کێشی منداڵەکە دەگۆڕێت.

دووگیانی یان شیردەر

• * پێویستە INR (International Normalized Ratio) بە گشتی چاودێری بکرێت. * پێویستە لە بەکارهێنانی ئەلکۆڵ خۆ بپارێزن. * پێویستە لەگەڵ پزیشک باس لە هەموو دەرمانەکانی تر بکەن کە بەکاری دێنن. * پێویستە هەر نیشانەی خوێنبەربوونێک بە زووترین کات بە پزیشک بگەیەنن.

تاگ