spironolactone

وەسف

• زانیارییە سەرەتاییەکان: - پۆلێنکردنی دەرمان: سپیرونۆلاکتۆن دەرمانێکی دیوریتیکییە کە پۆتاسیۆم ڕادەگرێت (potassium-sparing diuretic) و وەکوو ئەنتیگۆнисти بۆ ئەلدۆستیرۆنیش کار دەکات. ئەمەش واتە کە یارمەتی دەرچوونی شلە لە لەش دەدات، بەڵام بە جیاوازی لەگەڵ دیوریتیکەکانی تر، ڕێژەی پۆتاسیۆمی لەش کەمدەکاتەوە. ئەم دەرمانە بە شێوەیەکی سەرەکی بۆ چارەسەرکردنی بەرزبوونەوەی پەستانی خوێن و هەندێک حاڵەتی تر بەکاردێت. - گروپی کیمیایی/چارەسەری: سپیرونۆلاکتۆن دەرمانێکی ستیرویدییە کە بە شێوەیەکی تایبەت لەگەڵ هۆرمۆنی ئەلدۆستیرۆن پەیوەندی دەکات. ئەم پەیوەندییە دەبێتە هۆی کەمکردنەوەی ڕێژەی ئاو و سۆدیۆم لە لەشدا و لە هەمانکاتدا ڕێگری دەکات لە کەمبوونەوەی پۆتاسیۆم. ئەم دەرمانە بە شێوەیەکی بەرچاو کاریگەری لەسەر بەرزبوونەوەی پەستانی خوێن دەبێت. - میکانیزمی کردار: سپیرونۆلاکتۆن بە ڕێگریکردن لە بەستنی ئەلدۆستیرۆن بە ڕیسیپتۆرەکانی خۆی لە گورچیلەدا کار دەکات. ئەلدۆستیرۆن هۆرمۆنێکە کە ڕێژەی سۆدیۆم و ئاوی لەش زیاد دەکات و ڕێژەی پۆتاسیۆم کەمدەکاتەوە. بە داخستنی کاری ئەلدۆستیرۆن، سپیرونۆلاکتۆن دەبێتە هۆی زۆربوونی دەرچوونی ئاو و سۆدیۆم لەگەڵ پاراستنی ڕێژەی پۆتاسیۆم لە لەشدا. ئەم میکانیزمە یارمەتی دابەزاندنی پەستانی خوێن دەدات. • تایبەتمەندییە دەرمانناسییەکان: - ڕێژەی مژینی: سپیرونۆلاکتۆن بە ڕێژەیەکی بەرچاو لە ڕێگەی گەدەوە دەمژێنرێت، بەڵام خێرایی مژینەکە جیاوازە لە نێوان تاکەکاندا. هەندێک لە فاکتەرەکان کە کاریگەری لەسەر ڕێژەی مژین دەبێت بریتین لە خانەوازری گەدە، جۆری خواردن و دۆخی کۆئەندامی گەدە. بۆ بەدەستهێنانی ئەنجامی چارەسەرێکی باش، گرنگە بە باشترین شێوە دەرمانەکە بەکاربهێندرێت. - بەردەستبوونی زیندەیی: بەردەستبوونی زیندەیی سپیرونۆلاکتۆن لە خوێندا ڕێژەیەکی باڵایە، بەڵام ئەم ڕێژەیە گۆڕانکاری بەسەردا دێت بەگوێرەی ڕێژەی دەرمانەکە و دۆخی جەستەی نەخۆش. تێچوونی کیمیایی (metabolism) سپیرونۆلاکتۆن لە جگەر ڕوودەدات. بۆیە، دەبێت نەخۆشەکان کە گرفتی جگەر یان گورچیلیان هەیە لەژێر چاودێری پزیشکدا بن. - نیوە تەمەن: نیوە تەمەنی سپیرونۆلاکتۆن (half-life) دەگۆڕێت بەگوێرەی ڕێژەی دەرمانەکە و دۆخی جەستەی نەخۆش. بەگشتی، نیوە تەمەنی لە نێوان ١.٥ بۆ ٢ کاتژمێردایە، بەڵام دەکرێت درێژتر بێت لە نەخۆشەکان کە گرفتی گورچیلەیان هەیە. ئەم زانیارییە گرنگە بۆ دیاری کردنی فریکوانسی بەکارهێنانی دەرمانەکە. - لوتکەی چڕیی پلازما: لوتکەی چڕیی پلازما (peak plasma concentration) سپیرونۆلاکتۆن لە دوای ٢-٣ کاتژمێر لە وەرگرتنی دەرمانەکە دێتە پێش. ئەم زانیارییە گرنگە بۆ تێگەیشتن لە کاریگەرییەکانی دەرمانەکە لە جەستەدا. • بەکارهێنانی پزیشکی: - بەکارهێنانی سەرەکی: سپیرونۆلاکتۆن بە شێوەیەکی سەرەکی بۆ چارەسەرکردنی بەرزبوونەوەی پەستانی خوێن بەکاردێت، بە تایبەتی لەگەڵ دەرمانەکانی تری ئەو مەبەستە. هەروەها بۆ چارەسەرکردنی هەندێک حاڵەتی گرێی جگەر بەکاردێت. - بەکارهێنانی لاوەکی: سپیرونۆلاکتۆن لەگەڵ دەرمانەکانی تری چارەسەرکردنی دڵ بەکار دێت. هەروەها بۆ چارەسەرکردنی هەندێک حاڵەتی پێست و قژ بەکار دێت. بەڵام بەکارهێنانی لاوەکی پێویستی بە ڕاوێژکاری پزیشکە. - مەرجەکانی ئامانج: بەرزبوونەوەی پەستانی خوێن، نەخۆشییەکانی دڵ، هەندێک حاڵەتی گرێی جگەر، هەندێک حاڵەتی پێست و قژ. - سودەکانی چارەسەرکردن: دابەزاندنی پەستانی خوێن، چارەسەرکردنی هەندێک حاڵەتی نەخۆشییەکانی جگەر، کۆنترۆڵکردنی هەندێک حاڵەتی پێست و قژ. • کاریگەرییەکانی دەرمان: - کات بۆ کاریگەری: کاریگەرییەکانی سپیرونۆلاکتۆن دەکرێت دوای چەند کاتژمێرێک لە وەرگرتنی دەرمانەکە دەست پێبکات. - ماوەی کارکردن: ماوەی کاریگەری سپیرونۆلاکتۆن گۆڕانکاری بەسەردا دێت بەگوێرەی ڕێژەی دەرمانەکە و دۆخی جەستەی نەخۆش. - کارلێکەکانی دەرمان: سپیرونۆلاکتۆن دەکرێت کارلێک لەگەڵ دەرمانەکانی تری وەربگیرێتەوە، بۆیە دەبێت نەخۆشەکان هەموو دەرمانەکانی خۆیان بۆ پزیشک ڕابگەیەنن. - مەودای چارەسەری: مەودای چارەسەری سپیرونۆلاکتۆن گۆڕانکاری بەسەردا دێت بەگوێرەی حاڵەتی نەخۆش. • تایبەتمەندییە سەرەکییەکان: - تایبەتمەندی تایبەت: سپیرونۆلاکتۆن دەرمانێکی دیوریتیکییە کە ڕێژەی پۆتاسیۆمی لەش کەمدەکاتەوە. - سوودەکانی: دابەزاندنی پەستانی خوێن، چارەسەرکردنی هەندێک حاڵەتی نەخۆشییەکانی جگەر. - گرنگی کلینیکی: سپیرونۆلاکتۆن ڕۆڵێکی گرنگی هەیە لە چارەسەرکردنی بەرزبوونەوەی پەستانی خوێن و هەندێک حاڵەتی تر. - پرۆفایلی سەلامەتی: سپیرونۆلاکتۆن دەکرێت هەندێک کاریگەری لاوەکی هەبێت، بەڵام زۆربەیان سەخت نین.

نیشانەکان

• * سپیرونۆلاکتۆن بە شێوەیەکی سەرەکی بۆ چارەسەرکردنی بەرزبوونەوەی پەستانی خوێن بەکاردێت، بە تایبەتی لە حاڵەتەکاندا کە دەرمانەکانی تری چارەسەرکردنی پەستانی خوێن بە باشی کار ناکەن.
• * ئەم دەرمانە بۆ چارەسەرکردنی ئاویی لەشی زۆر (hyperaldosteronism) بەکاردێت، کە حاڵەتێکە کە لەبەر زۆری بەرهەمهێنانی ئەلدۆستیرۆن ڕوودەدات.
• * سپیرونۆلاکتۆن بەشێکە لە چارەسەری نەخۆشیی دڵ، بە تایبەت لە حاڵەتەکاندا کە ئاویی لەش زۆرە یان گورچیلە باش کار ناکات.
• * هەروەها بۆ چارەسەرکردنی ئاکنی بەکاردێت، بە تایبەتی ئەو جۆرە ئاکنیانەی کە بە چارەسەرییەکانی تری ئاسایی چارەسەر نابن.

کارەساتەکان

• * کاریگەرییە لاوەکییە باوەکان بریتین لە: هەستکردن بە ماندوویی، سەرئێشە، دڵتێکچوون، ڕشانەوە، و ئاوسانی پێیەکان. ئەمانە بە شێوەیەکی گشتی کەم و کاتی دەبن.
• * کاریگەرییە لاوەکییە جدییەکان بریتین لە: بەرزبوونەوەی ڕێژەی پۆتاسیۆمی لەش (hyperkalemia)، کە دەکرێت مەترسیدار بێت. ئەگەر هەستت بە لاوازی، چوونە ژێر پێست، یان زۆری لێدانەکانی دڵ کرد، دەبێت بە زوویی پەیوەندی بە پزیشکەکەتەوە بکەیت.
• * لە حاڵەتی دەرکەوتنی کاریگەرییەکانی تر، وەک: گۆڕانکاری لە ڕێژەی شەکر، گۆڕانکاری لە ڕێژەی خوێن، یان هەستیاری پێست، دەبێت پزیشک ئاگادار بکرێتەوە.
• * هەندێک جار، بەکارهێنانی درێژخایەنی سپیرونۆلاکتۆن دەبێتە هۆی گۆڕانکاری لە ڕێژەی ئەندامەکانی جەستەدا.

ئاگادارییەکان

• * بەرزبوونەوەی ڕێژەی پۆتاسیۆم لە خوێندا. * کەمی سۆدیۆم لە خوێندا. * گۆڕانکاری لە ڕێژەی شەکر. * کاریگەری لەسەر جگەر و گورچیلە.

دۆز و بەکارهێنان

• پێگەیشتوو:
• * بۆ چارەسەرکردنی بەرزبوونەوەی پەستانی خوێن، ڕێژەی دەرمانەکە دەگۆڕێت لە نێوان ٢٥ بۆ ٢٠٠ ملیگرام لە ڕۆژێکدا، بە پێی دۆخی تەندروستیی نەخۆش.
• * بۆ چارەسەرکردنی ئاویی لەشی زۆر، ڕێژەی دەرمانەکە دەتوانێت بەرزیتر بێت ، بەڵام دەبێت لە ژێر چاودێری پزیشکدا بێت.
• * بەکارهێنانی سپیرونۆلاکتۆن دەبێت بە شێوەیەکی ڕێکخراو بێت، و دەبێت ڕێنماییەکانی پزیشک بە باشی جێبەجێ ​​بکرێن.
• * لە کاتی گرفتەکانی گورچیلەدا ڕێژەی دەرمانەکە دەبێت کەمتر بێت.
• منداڵان:
• * بەکارهێنانی سپیرونۆلاکتۆن لە منداڵاندا کەمتر باوە، و دەبێت لە ژێر چاودێری پزیشکدا بێت.
• * ڕێژەی دەرمانەکە بەگوێرەی تەمەن و کێشی منداڵ دەگۆڕێت.
• * بەکارهێنانی سپیرونۆلاکتۆن لە منداڵاندا پێویستی بە ڕاوێژکاری پزیشکێکی پسپۆڕە.
• * دەبێت بە باشی چاودێری کاریگەرییەکانی دەرمانەکە بکرێت لەسەر منداڵەکە.

دووگیانی یان شیردەر

• * بەرزبوونەوەی ڕێژەی پۆتاسیۆم لە خوێندا. * کەمی سۆدیۆم لە خوێندا. * گۆڕانکاری لە ڕێژەی شەکر. * کاریگەری لەسەر جگەر و گورچیلە.

تاگ