furosemide

وەسف

• زانیارییە سەرەتاییەکان: - پۆلێنکردنی دەرمان: فوڕۆسیماید یەکێکە لە دەرمانەکانی گروپی دیورێتیک (diuretics) کە بۆ زیادکردنی میزکردن بەکاردێت. ئەم دەرمانە کاریگەرییەکی بەهێزی هەیە لە زیادکردنی میزکردن. جگە لەوەش، دەتوانێت بەکاردێت بۆ چارەسەرکردنی بەرزی پەستانی خوێن و زیادبوونی شلەی لەش. بەشێوەیەکی گشتی، دەرمانێکی سەرەکیە بۆ چارەسەرکردنی شێرپەنجەی مێشک. - گروپی کیمیایی/چارەسەری: فورۆسیماید بە گروپی سولفۆنامید دابەش دەکرێت و وەک دەرمانێکی دیورێتیکی بەهێز دەناسرێت. ئەم چەشنە دەرمانە کاریگەری بەهێزی هەیە لەسەر گورچیلە بۆ زیادکردنی میزکردن. دەرمانەکە بە شێوەی کیمیایی لە گروپی سلفۆنامیدەکانە و بە ئاسانی لە لایەن لەشەوە دەمژێت. - میکانیزمی کردار: فورۆسیماید بە رێگریکردن لە دەربازبوونی نەترۆن لە نێوان خوێن و لۆلی گورچیلە (loop of Henle) کاریگەری خۆی دەخاتە ڕوو. بەم شێوەیە دەبێتە هۆی زیادبوونی میزکردن و کەمکردنەوەی شەلەقی لەش. میکانیزمی کارکردنی بە بەستنەوە بە sodium-potassium-chloride co-transporter دەبێت و ڕێگری لە جەذبکردنەوەی نەترۆن دەکات. • تایبەتمەندییە دەرمانناسییەکان: - ڕێژەی مژینی: فورۆسیماید بە ڕێژەیەکی بەرز لە لایەن گەدەوە دەمژێت. مژینی دەرمانەکە بە خێرایی دەبێت و لە ماوەیەکی کورتدا دەگاتە لوتکەی چڕیی پلازما. هەندێ هۆکار دەتوانن کاریگەری لەسەر ڕێژەی مژینی دەرمانەکە بکەن، وەکو حاڵەتی گەدە و دەرمانی تری بەکاردێنرێت. - بەردەستبوونی زیندەیی: بەردەستبوونی زیندەیی بەهێزە. لەگەڵ ئەوەشدا، ڕێژەی بەردەستبوونی زیندەیی دەگۆڕێت بەگوێرەی تەمەن، باری تەندروستی، و هەندێ هۆکاری تر، چونکە دەرمانەکە بەخێرایی لە جگەر دەگۆڕێت. لەبەردەستبوونی زیندەیی باشی دەرمانەکە بۆ کاریگەری باش گرنگە. - نیوە تەمەن: نیوە تەمەنی فورۆسیماید کورتە و دەگۆڕێت بە گوێرەی حاڵەتی گورچیلە. ئەمە دەبێتە هۆی کاریگەری خێرا و کورت خایەنی دەرمانەکە. هەر بۆیە دەبێت ڕۆژانە بەکاربهێنرێت بۆ دەستکەوتنی کاریگەری دەوامدار. ئاستی دەرمانەکە لە خوێندا بە خێرایی دەکەوێتە خوارەوە. - لوتکەی چڕیی پلازما: لە گەیشتنی لوتکەی چڕیی پلازما، کاریگەریی دەرمانەکە بە زۆرترین ڕادە دەبێت. لوتکەی چڕیی پلازما بەپێی ڕێگای بەکارهێنان و دۆزی تەندروستی دەگۆڕێت. ڕێکخستنی دۆزی دەرمانەکە گرنگە بۆ دەستکەوتنی ئەنجامی چاک. • بەکارهێنانی پزیشکی: - بەکارهێنانی سەرەکی: چارەسەرکردنی بەرزی پەستانی خوێن (Hypertension). فورۆسیماید یارمەتی کەمکردنەوەی پەستانی خوێن دەدات بە کەمکردنەوەی شەلەقی لەش. ئەمەش کەمکردنەوەی بارگرانی سەر دڵ و خوێن بەرەکانە. - بەکارهێنانی لاوەکی: چارەسەرکردنی ئێدیمە (Edema) ی جۆراوجۆر، وەک ئێدیمەی دڵ، گورچیلە، و جگەر. ئەم دەرمانە ئاو و سۆدیۆمی زیاد لە لەش دەردەکات. بەکارهێنانی لە چارەسەرکردنی شێرپەنجەی مێشک بە سودە. - مەرجەکانی ئامانج: فورۆسیماید بۆ چەند مەرجێکی تایبەت بەکاردێت، وەک بەرزی پەستانی خوێن، تایبەت لە ئەو کەسانەیدا کە حاڵەتی دڵ یان گورچیلەیان هەیە. هەروەها بۆ کەمکردنەوەی شەلەقی لەش لە نەخۆشییەکانی دڵ و گورچیلە. بەکارهێنانی لە حاڵەتی قەڵەویی دەکرێت. - سودەکانی چارەسەرکردن: فورۆسیماید دەتوانێت یارمەتی کەمکردنەوەی پەستانی خوێن، کەمکردنەوەی شەلەقی لەش، و چاکبوونەوەی ئێدیمە بدات. ئەم یارمەتی چاککردنەوەی ئاسایی کردنی ڕێژەی ئاو و سۆدیۆم لە لەشدا دەدات. ئەگەر بە ڕێنمایی پزیشک بەکاربهێنرێت， بەشێوەیەکی بەرچاو سودبەخشە. • کاریگەرییەکانی دەرمان: - کات بۆ کاریگەری: کاریگەریی فورۆسیماید خێرا دەست پێدەکات، بەڵام کات بۆ کاریگەریی تەواو دەگۆڕێت لە کەسێکەوە بۆ کەسێکی تر. کاریگەری دەرمانەکە لە ماوەی چەند دەقیقەوە بۆ چەند کاتژمێرێک دەخایەنێت. ئەمە بەپێی ڕێگای بەکارهێنان و دۆزی دەرمانەکە دەگۆڕێت. - ماوەی کارکردن: ماوەی کارکردنی بە دۆز و چۆنیەتی بەکارهێنانی دەرمانەکە و تەندروستی نەخۆشەکە دەگۆڕێت. لەگەڵ ئەوەشدا، لە گشتی دا، ماوەی کارکردنی کورتە و ڕۆژانە بەکارهێنانی پێویستە بۆ دەستکەوتنی ئەنجامی دەوامدار. ئاساییە بە دۆزێکی دیاریکراو بەکاربهێنرێت تاکو کاریگەری دەوامدار هەبێت. - کارلێکەکانی دەرمان: فورۆسیماید دەتوانێت کارلێکی لەگەڵ دەرمانە تری هەبێت، وەک دەرمانەکانی پەستانی خوێن، دەرمانە دڵەکان، و دەرمانە تری گورچیلە. گرنگە پزیشک ئاگاداربێت لە هەموو دەرمانەکانی تر کە نەخۆشەکە بەکاری دەهێنێت پێش دەستپێکردنی چارەسەر بە فورۆسیماید. کارلێکی دەرمان دەتوانێت کاریگەریی دەرمانەکە بگۆڕێت، یان کاریگەریی لاوەکی زیاد بکات. - مەودای چارەسەری: مەودای چارەسەر بە پێی تەندروستی نەخۆشەکە، نەخۆشییەکە، و وەڵامی لەش بۆ دەرمانەکە دەگۆڕێت. دەبێت دۆز و ماوەی بەکارهێنانی دەرمانەکە بەگوێرەی پێویستی نەخۆشەکە دیاری بکرێت. رێنمایی پزیشک گرنگە بۆ دۆزینەوەی مەودای چارەسەری باشترین. • تایبەتمەندییە سەرەکییەکان: - تایبەتمەندی تایبەت: فورۆسیماید دەرمانێکی بەهێزە و دەتوانێت کاریگەرییەکی بەهێز هەبێت لەسەر لەش. لەبەر ئەمەش، بەکارهێنانی دەرمانەکە دەبێت تەنها بە ڕێنمایی پزیشک بێت. هەروەها دەبێت نیشانەکانی تەندروستی بە وردی بچێنرێت. - سوودەکانی: فورۆسیماید سودێکی زۆری هەیە بۆ چەند نەخۆشییەک، وەک بەرزی پەستانی خوێن، ئێدیمە، و هەندێ حاڵەتی تری. بەڵام سوودەکان دەگۆرن لە کەسێکەوە بۆ کەسێکی تر. لەوانەیە بۆ هەندێ کەس کاریگەرییەکی باشتر هەبێت نسبەت بە کەسانی تر. - گرنگی کلینیکی: فورۆسیماید بە شێوەیەکی بەربڵاو بەکاردێت لە پزیشکیدا بۆ چارەسەرکردنی چەند نەخۆشییەک. کارایی دەرمانەکە لە زۆر توێژینەوە دا سەلمێندراوە و وەک دەرمانێکی گرنگ دەناسرێت لە چارەسەرکردنی ئەم نەخۆشیانەدا. بە توندی لە چارەسەرکردنی گرنگە. - پرۆفایلی سەلامەتی: وەک هەموو دەرمانێکی تر، فورۆسیمایدیش دەتوانێت کاریگەرییە لاوەکییەکانی هەبێت. گرنگە نیشانەکانی کاریگەرییە لاوەکییەکان بزانرێن و لە دەستپێکردنی چارەسەر پێشبینیکراو بن. بە ڕێنمای پزیشک بەکارهێنانی دەرمانەکە گرنگە بۆ کەمکردنەوەی مەترسییەکانی.

نیشانەکان

• * بەکار دێت بۆ چارەسەرکردنی بەرزی پەستانی خوێن (Hypertension)، بە تایبەت لە حاڵەتەکانی کە کێشەی دڵ یان گورچیلە هەیە. دەرمانەکە یارمەتی کەمکردنەوەی شەلەقی لەش دەدات و بەم شێوەیە بارگرانی سەر دڵ و خوێنبەرەکان کەم دەکاتەوە.
• * بەکار دێت بۆ چارەسەرکردنی ئێدیمە (Edema) لە جۆرە جیاوازەکانی، وەک ئێدیمەی دڵ، گورچیلە، یان جگەر. یارمەتی دەردانی ئاو و سۆدیۆمی زیاد لە لەش دەدات. بە شێوەیەکی گشتی بۆ کەمکردنەوەی شەلەقی لەش بەکاردێت.
• * لە چارەسەرکردنی نەخۆشییەکانی گورچیلەدا، وەک نەزۆکی گورچیلە، بەکاردێت بۆ زیادکردنی میزکردن و دەردانی ماددە زیانبەخشەکان لە لەش. دەرمانەکە یارمەتی دەدات لە پاککردنەوەی خوێن لە ماددە زیانبەخشەکان.
• * بە شێوەیەکی لاوەکی بۆ چارەسەرکردنی شێرپەنجەی مێشک بەکاردێت.

کارەساتەکان

• * کاریگەرییە لاوەکییە باوەکان، وەک سەرئێشە، سستی، هاوار، و ووشکبوونی دەم. هەروەها دەتوانێت ببێتە هۆی کەمی پۆتاسیۆم لە خوێن. ئەم نیشانانە ئاساییە و بەشێوەیەکی گشتی بە خێرایی چارەسەر دەبن. بەڵام ئەگەر ئەم نیشانانە بەردەوام بوون، دەبێت پزیشک ببینرێت.
• * کاریگەرییە لاوەکییە کەم باوەکان، وەک دڵتێکەڵهاتن، ڕشانەوە، کۆئەندامی هازمی دەتوانێت دەستکەوتنی ئازاری گەدە دروست بکات و هەوکردنی گورچیلە یان هەوکردنی پەنکریاس، هەروەها هەستکردن بە سەرگیژی و زیادبوونی چالاکی. ئەگەر ئەم نیشانانە دەرکەوتن، پێویستە لێکۆڵینەوە بکرێت بۆ تێگەیشتن لە هۆکارەکە.
• * کاریگەرییە لاوەکییە دەگمەنەکان، وەک کێشەی گورچیلە، رەنگگۆڕینی میز، و کێشەی خوێن. ئەم نیشانانە گرنگن و پێویستە زۆر بەخێرایی پزیشک ببینرێت. دەتوانێ مەترسیدار بن. هەروەها نیشانەی کەمی پۆتاسیۆم لە خوێن، وەک لاوازی ماسولکەکان، و نارێکیی دڵ دەبێت بەخێرایی چارەسەر بکرێت.
• * کەمیی حجم خوێن (Hypovolemia) دەتوانێت ڕووبدات لە ئەنجامی زیاد میزکردن،بەتایبەت لە کەسانی کە تەندروستی دڵیان لاوازە.

ئاگادارییەکان

• * دەبێت لە بەکارهێنانی دەرمانەکە بەدوور بیت لە کەسانی کە هەستیارییان هەیە بۆ فورۆسیماید. * چاودێری بکرێت کە ئاستی پۆتاسیۆم لە خوێندا کەم نەبێتەوە. * چاودێریی کاریگەرییەکانی دەرمانەکە بکرێت لەسەر گورچیلە. * بە پێویستە ڕۆژانە بەکاربهێنرێت بۆ دەستکەوتنی ئەنجامی دەوامدار.

دۆز و بەکارهێنان

• پێگەیشتوو:
• * دۆزی سەرەکی بۆ بەرزی پەستانی خوێن 20
• 80 ملیگرام ڕۆژانە یەک یان دوو جارە. دۆزەکە دەتوانێت زیاد بکرێت یان کەم بکرێت بەپێی وەڵامی لەش. گرنگە چاودێری پەستانی خوێن بکرێت. دۆزی دەوامدار دەتوانێت بگۆڕێت بە پێی وەڵامی نەخۆشەکە.
• * بۆ چارەسەرکردنی ئێدیمە، دۆزی سەرەکی 20
• 80 ملیگرام ڕۆژانە یەک یان دوو جارە. دۆزەکە دەتوانێت زیاد بکرێت بەپێی نیاز، بەڵام نابێت زیاتر لە 400ملیگرام بێت لە ڕۆژێکدا. چاودێری ئاستی ئاو و سۆدیۆم بکرێت لە خوێندا. بە پێچەوانەوە دۆزەکە دەگۆڕێت.
• * لە نەخۆشی گورچیلەدا، دۆزەکە دەبێت کەم بکرێتەوە بەگوێرەی کارایی گورچیلە. گرنگە چاودێری کاریگەری دەرمانەکە بکرێت لەسەر گورچیلە و گۆڕینی دۆزەکە بە پێی پێویست. لە حاڵەتی نەخۆشی گورچیلە دا، دەبێت دۆزەکە کەمتر بێت.
• * لە کەسانی بە تەمەن دا، دۆزەکە دەبێت کەمتر بێت بەهۆی کەمبوونەوەی کارایی گورچیلە.
• منداڵان:
• * دۆزەکە بۆ منداڵان دەبێت بەپێی کێش و تەمەن دیاری بکرێت. دۆزی گونجاو لەلایەن پزیشکەوە دیاری دەکرێت. بە چاوساغی بەکارهێنانی دەرمانەکە گرنگە لە منداڵان.
• * گرنگە چاودێری کاریگەرییەکانی دەرمانەکە بکرێت لە منداڵان، بەتایبەت لە ڕووی چاودێری ئاستی پۆتاسیۆم و ئاستی ئاو لە خوێندا. دۆزەکە دەگۆڕێت بە پێی پێویستی منداڵەکە.
• * بە شێوەیەکی گشتی، دۆزی سەرەکی بۆ منداڵان کەمتر دەبێت لە پێگەیشتووان. دۆزەکە بە پێی تەندروستی و کێشی منداڵەکە دیاری دەکرێت.
• * نابێت دۆزێکی زیاد بۆ منداڵان بەکاربهێنرێت.

دووگیانی یان شیردەر

• * دەبێت لە بەکارهێنانی دەرمانەکە بەدوور بیت لە کەسانی کە هەستیارییان هەیە بۆ فورۆسیماید. * چاودێری بکرێت کە ئاستی پۆتاسیۆم لە خوێندا کەم نەبێتەوە. * چاودێریی کاریگەرییەکانی دەرمانەکە بکرێت لەسەر گورچیلە. * بە پێویستە ڕۆژانە بەکاربهێنرێت بۆ دەستکەوتنی ئەنجامی دەوامدار.

تاگ