oxycodone

وەسف

• زانیارییە سەرەتاییەکان: - پۆلێنکردنی دەرمان: ئۆکسی کودۆن دەرمانێکی opioid analgesicە کە بۆ کەمکردنەوەی ئازاری بەهێز بەکاردێت. ئەم دەرمانە کاریگەرییەکی بەهێز لەسەر سیستمی ناوەندی دەماری هەیە و دەتوانێت هەست بە ئارامی و خەواڵووکاری بکات. جۆرێکە لەدەرمانی narcotic analgesic کە بەهۆی کاریگەرییەکانیەوە، پێویستە بەڕێگەیەکی کۆنترۆڵکراو بەکاربهێنرێت. - گروپی کیمیایی/چارەسەری: ئۆکسی کودۆن بەشێوەیەکی کیمیایی semi-synthetic opioid ە کە لە ماددەیەکی سرووشتی دەرهێنراوە. ئەم گروپە لەدەرمانەکان کاریگەرییەکی بەهێزتریان لەسەر جەستە هەیە بە بەراورد لەگەڵ جۆرەکانی تری ئازارشکێن. بەشێوەیەکی سەرەکی بۆ چارەسەرکردنی ئازاری بەهێز بەکار دێت. - میکانیزمی کردار: ئۆکسی کودۆن بە بەستنی بە receptor-ەکانی opioid لە سیستمەکانی ناوەندی دەماری کار دەکات. ئەمەش دەبێتە هۆی کەمكردنەوەی هەستی بە ئازار و دروستکردنی هەستێکی ئارام. ئەم پەیوەندییە دەبێتە هۆی داخستنی ڕێڕەوەکانی ئازار لە مێشكدا. • تایبەتمەندییە دەرمانناسییەکان: - ڕێژەی مژینی: ڕێژەی مژینی ئۆکسی کودۆن لە دەم و ددانەوە بەرزە و زۆرینەی دۆزەکەی لە ناوچەی گەدەدا دەمژێت. ڕێژەی مژینی دەگۆڕێت بەپێی جۆری دەرمان و ڕێگای بەکارهێنان. - بەردەستبوونی زیندەیی: بەردەستبوونی زیندەیی ئۆکسی کودۆن لە خوێندا بەرزە و بۆ ماوەیەکی زۆر دەمێنێتەوە. چەندین فاکتەر کاریگەری لەسەر بەردەستبوونی زیندەیی هەیە وەک تەمەن، جگەر و گورچیلە. - نیوە تەمەن: نیوە تەمەنی elimination half-life ی ئۆکسی کودۆن لە جەستەدا نزیکەی ٣ بۆ ٤ کاتژمێرە، بەڵام دەتوانێت بگۆڕێت بەپێی تایبەتمەندییەکانی جەستە. - لوتکەی چڕیی پلازما: لوتکەی چڕیی پلازما peak plasma concentration ی ئۆکسی کودۆن دوای ١-٢ کاتژمێر لە وەرگرتنی دەرمانەکە دەگات. • بەکارهێنانی پزیشکی: - بەکارهێنانی سەرەکی: بۆ چارەسەرکردنی ئازاری بەهێز کە بە دەرمانەکانی تری ئازارشکێن چارەسەر ناکرێت. بەتایبەتی بۆ ئازاری درێژخایەن و کوشندە وەکوو شێرپەنجە. - بەکارهێنانی لاوەکی: هەندێجار بۆ چارەسەرکردنی ئازاری لە کاتی نەشتەرگەری و یا لەدوای نەشتەرگەری لەگەڵ دەرمانەکانی تری ئازارشکێن بەکاردێت. - مەرجەکانی ئامانج: ئازاری بەهێز لە جۆرە جیاوازەکان، بەتایبەتی ئازاری درێژخایەنی پەیوەندیدار بە نەخۆشییەکانی وەک شێرپەنجە، ئازاری پشت، و ئازاری دوای نەشتەرگەری. - سودەکانی چارەسەرکردن: کەمکردنەوەی ئازار، باشترکردنی کوالێتی ژیان، زیادکردنی چالاکێتییەکانی ڕۆژانە، کەمکردنەوەی پێویستی بە دەرمانەکانی تری ئازارشکێن. • کاریگەرییەکانی دەرمان: - کات بۆ کاریگەری: کاریگەرییەکانی ئۆکسی کودۆن دوای ٣٠ خولەک تا ١ کاتژمێر دەست پێ دەکات و بۆ ماوەیەکی درێژخایەن دەخایەنێت. - ماوەی کارکردن: ماوەی کارکردنی دەگۆڕێت بەپێی جۆری دەرمان، دۆز، و تایبەتمەندییەکانی جەستە. - کارلێکەکانی دەرمان: ئۆکسی کودۆن دەتوانێت کارلێکی نەرێنی لەگەڵ زۆر دەرمانێکی تر بکات.پێویستە دەربارەی کارلێکەکانی لەگەڵ دەرمانەکانی تری بەکارهاتوو زانیاری بە پزیشک بدرێت. - مەودای چارەسەری: مەودای چارەسەری بەپێی ئاستی ئازار و وەڵامی جەستە دەگۆڕێت. • تایبەتمەندییە سەرەکییەکان: - تایبەتمەندی تایبەت: ئۆکسی کودۆن دەرمانێکی بەهێزە و پێویستە لەژێر چاودێریی پزیشکدا بەکاربهێنرێت. - سوودەکانی: کەمکردنەوەی ئازاری بەهێز، بە باشکردنی کوالێتی ژیانی نەخۆش. - گرنگی کلینیکی: گرنگییەکی زۆری لە چارەسەرکردنی ئازاری بەهێز و درێژخایەندا هەیە. - پرۆفایلی سەلامەتی: دەبێت بزانرێت کە ئەم دەرمانە دەتوانێت کاریگەرییەکی نەرێنی لەسەر جەستە هەبێت و پێویستە بەڕێگەیەکی کۆنترۆڵکراو بەکاربهێنرێت.

جۆری دەرمان

نیشانەکان

• * ئۆکسی کودۆن بۆ چارەسەرکردنی ئازاری بەهێز بەکاردێت کە بە دەرمانەکانی تری ئازارشکێن چارەسەر ناکرێت، وەکوو ئازاری پەیوەندیدار بە شێرپەنجە، ئازاری پشت، ئازاری دوای نەشتەرگەری.
• * بەکار دێت بۆ کەمکردنەوەی ئازاری درێژخایەن لە نەخۆشانی شێرپەنجەدا کە لە ئاستی moderate to severe pain دایە.
• * لە کاتی نەشتەرگەری و دوای نەشتەرگەری بەکاردێت بۆ کەمکردنەوەی ئازاری پاش نەشتەرگەری.
• * بە شێوەیەکی سنوردار بۆ چارەسەرکردنی هەندێک جۆری کۆک.

کارەساتەکان

• * کاریگەرییەکانی باو: ماندووبوون، سەرئێشە، قەبزی، malaise، nausea و vomiting. ئەمانە بەشێوەیەکی گشتیی بەهێز نین و بە خۆیان چارەسەر دەبن.
• * کاریگەرییەکانی جدی: respiratory depression، sedation، hypotension، bradycardia، urinary retention، seizures. ئەگەر ئەم جۆرە کاریگەریانەت بینی، پێویستە دەستبەجێ سەردانی پزیشک بکەیت.
• * کاریگەرێیەکانی دڵ: هەندێکجار دەبێتە هۆی bradycardia (کەمبوونەوەی لێدانی دڵ) و hypotension (کەمبوونەوەی پەستانی خوێن).
• * کاریگەرییەکانی سییەکان: ڕێژەیەکی کەم دەبێتە هۆی respiratory depression (کەمبوونەوەی هەناسدان).

ئاگادارییەکان

• ئۆکسی کودۆن دەرمانێکی highly addictive ە و پێویستە بەڕێگەیەکی کۆنترۆڵکراو بەکاربهێنرێت. لە کاتی بەکارهێنانی ئەم دەرمانەدا
• پێویستە لە خواردنی ئەلکحول خۆ بپارێزیت. پێویستە لە کاتی سەرەتا بەکارهێناندا چاودێریی پزیشکی بکرێت.

دۆز و بەکارهێنان

• پێگەیشتوو: دۆزی دەستپێکی بۆ ئازاری بەهێز ٥ بۆ ١٥ ملیگرامە هەر چەند کاتژمێر جارێک، بەپێی پێویست و بەڕێنمایی پزیشک. دۆزی ڕۆژانە نەبێت زیاتر لە ١٥٠ ملیگرام. دۆز و frequency دەگۆڕێت بەپێی جۆری ئازار و وەڵامی نەخۆش. لە کەسانی بەتەمەن و ئەوانەی کێشەی گورچیلە یان جگەریان هەیە، دۆزەکە کەم دەکرێتەوە.
• منداڵان: بەکارهێنانی ئۆکسی کودۆن لە منداڵاندا گونجاو نییە بەبێ ڕێنمایی پزیشک. دۆزەکان بەپێی تەمەن و کێشی منداڵ دەستنیشان دەکرێن. زۆر گرنگە چاودێریی respiratory rate بکرێت لە منداڵاندا.

دووگیانی یان شیردەر

• ئۆکسی کودۆن دەرمانێکی highly addictive ە و پێویستە بەڕێگەیەکی کۆنترۆڵکراو بەکاربهێنرێت. لە کاتی بەکارهێنانی ئەم دەرمانەدا، پێویستە لە خواردنی ئەلکحول خۆ بپارێزیت. پێویستە لە کاتی سەرەتا بەکارهێناندا چاودێریی پزیشکی بکرێت.

تاگ