hydromorphone

وەسف

• زانیارییە سەرەتاییەکان: - پۆلێنکردنی دەرمان: هیدرۆمۆرفۆن دەرمانێکی opioid analgesicە کە بۆ کەمد کردنەوەی ئازار بەکاردێت. ئەم جۆرە دەرمانە کاریگەرییەکی بەهێزی هەیە لەسەر کەمکردنەوەی ئازاری توند. جگە لەوەش، لەگەڵ دەرمانەکانی تریش بۆ چارەسەری ئازار بەکاردێت. - گروپی کیمیایی/چارەسەری: هیدرۆمۆرفۆن belong to the opioid group. ئەمە دەرمانێکی semi-synthetic opioid ە کە لە کۆدئینەوە دروست دەکرێت. دەکرێ بە چەند شێوەیەک بەکاربهێنرێت، وەک tablet، solution, injection. - میکانیزمی کردار: هیدرۆمۆرفۆن بە بەستنی بە receptor-ەکانی opioid لە سیستمى nervous کاریگەری دەکات. بەم شێوەیە، transmission of pain signals لە مێشک بۆ لەش کەمدەکاتەوە. ئەم کردارەش دەبێتە هۆی کەمکردنەوەی ئازار و هەست کردن بە ئارامی. • تایبەتمەندییە دەرمانناسییەکان: - ڕێژەی مژینی: ڕێژەی مژینی هیدرۆمۆرفۆن دەگۆڕێت بە پێی ڕێگای بەکارهێنان. بە شێوەی intravenous زۆرترین ڕێژە دەمژێت. ڕێژەی مژینی لە ڕێگای oral و subcutaneous کەمترە. بە هۆی first-pass metabolism ڕێژەی مژینی oral کەمترە. - بەردەستبوونی زیندەیی: بەردەستبوونی زیندەیی هیدرۆمۆرفۆن بەرزە و زوو دەچێتە خوێنەوە. - نیوە تەمەن: نیوە تەمەنی elimination half-life ی هیدرۆمۆرفۆن لە نێوان ٢ بۆ ٤ کاتژمێردایە. لە کەسانی گەورەدا درێژترە. - لوتکەی چڕیی پلازما: لوتکەی چڕیی پلازما (peak plasma concentration) بەپێی ڕێگای بەکارهێنان دەگۆڕێت. لە ڕێگای intravenous زووتر دەگاتە peak. • بەکارهێنانی پزیشکی: - بەکارهێنانی سەرەکی: بەکارهێنانی سەرەکی هیدرۆمۆرفۆن بۆ چارەسەری ئازاری توندە، بە تایبەت ئازاری شێرپەنجەیی و ئازاری دوای نەشتەرگەری. بەکارهێنانی بۆ ئازاری کەمتر توند جێی نییە. - بەکارهێنانی لاوەکی: هیدرۆمۆرفۆن لەگەڵ دەرمانەکانی تریش بۆ چارەسەری ئازار بەکاردێت. بەڵام بەکارهێنانی بۆ چارەسەری نەخۆشییەکانی دیکە نابێ. - مەرجەکانی ئامانج:هیدرۆمۆرفۆن بۆ چارەسەری ئازاری توند بەکاردێ، لەوانە ئازاری شێرپەنجەیی، ئازاری دوا نەشتەرگەری. - سودەکانی چارەسەرکردن: بەکارهێنانی هیدرۆمۆرفۆن دەبێتە هۆی کەمکردنەوەی ئازار و باشتربوونی جۆری ژیانی نەخۆش. بەڵام سوودەکانی دەبێت لەگەڵ زیانەکانی سەنگ ببێتەوە. • کاریگەرییەکانی دەرمان: - کات بۆ کاریگەری: کاریگەری هیدرۆمۆرفۆن زوو دەستپێدەکات، بەتایبەت لە ڕێگای intravenous . - ماوەی کارکردن: ماوەی کارکردنی هیدرۆمۆرفۆن دەگۆڕێت بەپێی ڕێگای بەکارهێنان و دۆزی نەخۆش. - کارلێکەکانی دەرمان: هیدرۆمۆرفۆن دەتوانێت کارلێک لەگەڵ زۆر دەرمانێکی تر بکات، بۆیە پێویستە پزیشک ئاگاداربێت لە هەموو دەرمانەکانی تر کە نەخۆش دەیخوات. - مەودای چارەسەری: مەودای چارەسەری هیدرۆمۆرفۆن بەپێی دۆزی نەخۆش و جۆری ئازار دەگۆڕێت. پزیشک دەبێت بڕیاری لەسەر بدات. • تایبەتمەندییە سەرەکییەکان: - تایبەتمەندی تایبەت: هیدرۆمۆرفۆن دەرمانێکی بەهێزە بۆ چارەسەری ئازار و دەبێت بە لایەنی پزیشکییەوە بەکاربهێنرێت. - سوودەکانی: کەمکردنەوەی ئازار بە شێوەیەکی کاریگەر. - گرنگی کلینیکی: هیدرۆمۆرفۆن ڕۆڵێکی گرینگی هەیە لە چارەسەری ئازاری توند. - پرۆفایلی سەلامەتی: هیدرۆمۆرفۆن دەتوانێت زیانی لاوەکی هەبێت، بۆیە پێویستە بە لایەنی پزیشکییەوە بەکاربهێنرێت.

جۆری دەرمان

نیشانەکان

• * هیدرۆمۆرفۆن بۆ چارەسەری ئازاری توند و درێژخایەن بەکاردێت، بەتایبەت ئازاری پەیوەندیدار بە شێرپەنجە.
• * ئەم دەرمانە بۆ کەم کردنەوەی ئازاری دوای نەشتەرگەری بەکاردێت، بەتایبەت لە حاڵەتەکانی ئازاری زۆر توند.
• * هیدرۆمۆرفۆن بۆ چارەسەری ئازاری پەیوەندیدار بە نەخۆشییەکانی دیکەش بەکاردێت، بەڵام تەنھا بە ڕێنمایی پزیشک.
• * لە حاڵەتەکانی breakthrough pain (ئازاری ناگهۆر و توند) دا، هیدرۆمۆرفۆن بەکاردێت بۆ کەمکردنەوەی ئازار بۆ ماوەیەکی کورت.

کارەساتەکان

• * هەندێ لە کاریگەرییە لاوەکییەکان (Side effects) ی هیدرۆمۆرفۆن بریتین لە: قەبزی، دڵتێکەڵهاتن، ڕشانەوە، خەواڵووبوون، سەرئێشە. ئەمانە لە زۆربەی نەخۆشاندا ڕوو دەدەن.
• * کاریگەرییە لاوەکییە جدییەکان بریتین لە: کەمی سیستمى respiratory (کەمی هەناسە)، دابەزینی فشاری خوێن، بەرکەوتنى allergic reaction. لە حاڵەتی ڕوودانی ئەمانەدا، دەبێت بە زوترین کات سەردانی نەخۆشخانە بکرێت.
• * کەمی هەناسە دەتوانێت مەترسیدار بێت، بۆیە پێویستە ڕاستەوخۆ چارەسەر وەربگیرێت.
• * بەرکەوتنى allergic reaction دەتوانێت anaphylaxis بەدواوە بێت، کە حالەتێکی مەترسیدارە و پێویستی بە چارەسەری پزیشکیی هەیە.

ئاگادارییەکان

• * هیدرۆمۆرفۆن دەرمانێکی addictive ە. * دەبێت لەوانەی کە کێشەی respiratory یان هەیە بە ئاگا بێت. * مەترسیی hepatotoxicity هەیە. * دەبێت لەگەڵ alcohol و benzodiazepines بەکارنەهێنرێت.

دۆز و بەکارهێنان

• پێگەیشتوو: دۆزی هیدرۆمۆرفۆن بەپێی دۆخی نەخۆش و ئاستی ئازار دەگۆڕێت. دۆزی سەرەکی دەستپێک ٢ مگ بۆ ٤ مگە هەر ٤ بۆ ٦ کاتژمێر جارێک. وە دۆزی مەزەندەکراو ڕۆژانە ١٠مگ بۆ ٨٠مگە. دۆز بە پێی پێویست دەگۆڕێت. لە کەسانی بە تەمەن و ئەوانەى کێشەی liver/kidney یان هەیە، دەبێت دۆز کەم بکرێتەوە. زۆر گرنگە دۆز لە لایەن پزیشکەوە دیاری بکرێت.
• منداڵان: بەکارهێنانی هیدرۆمۆرفۆن لە منداڵاندا تەنها لە ژێر چاودێری پزیشکدا دەبێت. دۆز بەپێی تەمەن و کێشی منداڵ دیاری دەکرێت. زانیاری بەردەست نییە لەسەر دۆزی تایبەت بە منداڵان.

دووگیانی یان شیردەر

• * هیدرۆمۆرفۆن دەرمانێکی addictive ە. * دەبێت لەوانەی کە کێشەی respiratory یان هەیە بە ئاگا بێت. * مەترسیی hepatotoxicity هەیە. * دەبێت لەگەڵ alcohol و benzodiazepines بەکارنەهێنرێت.

تاگ