ramipril

وەسف

• زانیارییە سەرەتاییەکان: - پۆلێنکردنی دەرمان: ڕامیپریل دەرمانێکی ACE inhibitor-ە کە بۆ چارەسەرکردنی بەرزبوونەوەی پەستانی خوێن و نەخۆشییەکانی دڵ بەکاردێت. دەچێتە ناو گروپی دەرمانەکانی کە ڕێگری دەکەن لە دروستبوونی ئەنجامی زیانبەخش لە لایەن ئەنزیمی converting enzyme (ACE)ەوە. جگە لەوەش، کاریگەریی لەسەر سیستمێکی تر دەبێت. - گروپی کیمیایی/چارەسەری: ڕامیپریل پێکدێت لە گروپی کیمیایی ACE inhibitors کە بەشێوەیەکی سەرەکی بۆ چارەسەری نەخۆشییەکانی دڵ و بەرزبوونەوەی پەستانی خوێن بەکاردێت. ڕامیپریل بەهۆی چەندین میکانزمەوە کاریگەریی خۆی دەخاتەڕوو. - میکانیزمی کردار: ڕامیپریل بە ڕێگریکردن لە ACE (Angiotensin Converting Enzyme) کاردەکات کە ئەمەش دەبێتە هۆی کەمکردنەوەی ئەنجامی زیانبەخشی ئەنجامی کارکردنی ACE. ئەمەش دەبێتە هۆی فراوانبوونی خوێنبەرەکان و کەمکردنەوەی باری سەر دڵ. • تایبەتمەندییە دەرمانناسییەکان: - ڕێژەی مژینی: ڕێژەی مژینی ڕامیپریل لە گەدە بەرزە پاش خواردنی دەرمانەکە. لەگەڵ خۆراکەوە خواردنی دەرمانەکە کاریگەری لەسەر ڕێژەی مژینی هەیە. بۆ بەدەستهێنانی باشترین ئەنجام، پێویستە ڕێنماییەکانی پزیشک بە باشی جێبەجێ بکرێت. - بەردەستبوونی زیندەیی: بەردەستبوونی زیندەیی ڕامیپریل لە پلازما بەهۆی مێتابۆلیزمەوە کەمدەبێت. بەشی زۆری دەرمانەکە لە گورچیلەکان دەردەچێت. بۆیە گرفتی گورچیلە کاریگەری لەسەر بەردەستبوونی زیندەیی دەبێت. - نیوە تەمەن: نیوە تەمەنی ڕامیپریل لە خوێن دەگۆڕێت بەپێی تەمەن و شێوەی گورچیلە. ڕێکخستنی دۆز دەبێت بەپێی بارودۆخی تایبەتی نەخۆش. بۆ زانیاری زیاتر پێویستە لەگەڵ پزیشکەکەتدا گفتوگۆ بکەیت. - لوتکەی چڕیی پلازما: لوتکەی چڕیی پلازما (Peak plasma concentration) لە دوای ۱ بۆ ۲ کاتژمێر لە وەرگرتنی دەرمانەکە دەگات. ئەمەش پێویستە لەبەرچاو بگیرێت کاتێک دەرمانەکە بەکار دەهێنرێت. • بەکارهێنانی پزیشکی: - بەکارهێنانی سەرەکی: چارەسەرکردنی بەرزبوونەوەی پەستانی خوێن (Hypertension). ڕامیپریل یەکێکە لە دەرمانە بەسوودەکان بۆ کۆنترۆڵکردنی پەستانی خوێن لە ماوەیەکی درێژدا. پێویستە بەردەوام بێت بەکارهێنانەکەی بۆ بەدەستهێنانی باشترین ئەنجام. - بەکارهێنانی لاوەکی: چارەسەرکردنی نەخۆشییەکانی دڵ، وەک نەخۆشی دڵی بەهێز (Heart Failure)و چاکسازیی دوای Myocardial Infarction. هەروەها بۆ کەمکردنەوەی مەترسیی ڕووداوەکانی دڵ (Cardiovascular Events). - مەرجەکانی ئامانج: بەرزبوونەوەی پەستانی خوێن، نەخۆشی دڵی بەهێز، دوای جەڵتەی دڵ، و نەخۆشی گورچیلە. بۆ هەر مەرجێک، دۆزی جیاواز دەبێت. - سودەکانی چارەسەرکردن: کەمکردنەوەی باری سەر دڵ، کەمکردنەوەی پەستانی خوێن، کەمکردنەوەی مەترسیی ڕووداوەکانی دڵ، و پاراستنی گورچیلە. • کاریگەرییەکانی دەرمان: - کات بۆ کاریگەری: کاریگەریی ڕامیپریل لەدوای چەند کاتژمێرێک دەست پێدەکات. بەڵام بۆ بەدەستهێنانی باشترین ئەنجام، پێویستە بەردەوام بێت بەکارهێنانی. کاریگەریی تەواوەتی لەدوای چەند هەفتەیەک دەردەکەوێت. - ماوەی کارکردن: ماوەی کارکردنی ڕامیپریل درێژە. بۆیە پێویستە بەردەوام بدرێت بۆ چارەسەرکردنی بەردەوام. ڕاگرتنی دەرمانەکە دەبێتە هۆی گەڕانەوەی نیشانەکان. - کارلێکەکانی دەرمان: ڕامیپریل دەتوانێت کارلێکی دەرمان لەگەڵ دەرمانەکانی تر بکات، وەک Diuretics, NSAIDs, و Potassium supplements. پێویستە لەگەڵ پزیشکەکەتدا گفتوگۆ بکەیت لەسەر ئەم کارلێکانە. - مەودای چارەسەری: دۆزی ڕامیپریل دەگۆڕێت بەپێی تەمەن، بارودۆخی نەخۆش، و نەخۆشییەکەی. پێویستە دۆز لەلایەن پزیشکەوە ڕێکبخرێت بۆ بەدەستهێنانی باشترین ئەنجام. • تایبەتمەندییە سەرەکییەکان: - تایبەتمەندی تایبەت: ڕامیپریل دەرمانێکی بەهێزە بۆ کۆنترۆڵکردنی بەرزبوونەوەی پەستانی خوێن و نەخۆشییەکانی دڵ، بەڵام هەندێک کاریگەری لاوەکی هەیە. - سوودەکانی: کەمکردنەوەی مەترسیی ڕووداوەکانی دڵ و مەرگ، باشترکردنی جەستە، و بەهێزکردنی دڵ. - گرنگی کلینیکی: ڕامیپریل ڕۆڵێکی گرنگی هەیە لە چارەسەرکردنی بەرزبوونەوەی پەستانی خوێن و نەخۆشییەکانی دڵ. بەکارهێنانی لەژێر سەرپەرشتی پزیشکدا پێویستە. - پرۆفایلی سەلامەتی: ڕامیپریل بەگشتی دەرمانێکی سەلامەتە، بەڵام هەندێک کاریگەری لاوەکی هەیە کە پێویستە لەبەرچاو بگیرێت.

جۆری دەرمان

نیشانەکان

• * ڕامیپریل بەکاردێت بۆ چارەسەرکردنی بەرزبوونەوەی پەستانی خوێن (Hypertension)، کە دەبێتە هۆی کەمکردنەوەی بارگرانی لەسەر دڵ و خوێنبەرەکان.
• * بەکاردێت بۆ چارەسەرکردنی نەخۆشی دڵی بەهێز (Heart Failure)، بەهۆی زیادکردنی توانای دڵ و کەمکردنەوەی fluid retention.
• * بەکار دێت دوای جەڵتەی دڵ (Myocardial Infarction) بۆ کەمکردنەوەی مەترسیی ڕووداوەکانی دڵ و مەرگ.
• * بەکاردێت بۆ پاراستنی گورچیلە لە نەخۆشانی شەکرە کە گرفتی گورچیلەیان هەیە.

کارەساتەکان

• * کاریگەرییە لاوەکییە باوەکان بریتین لە: سەرئێشە، سستی، کزە، کۆکە، و هەستکردن بە بێهێزی. ئەمانە زۆربەی کات کەم دەبن یان نامێنن.
• * کاریگەرییە لاوەکییە قورسەکان بریتین لە: ئاوسانی دەم و چاو یان گەروو (angioedema)، دڵ تێکچوون، پەستانی خوێن زۆر کەم دەبێت، و گرفتەکانی گورچیلە. پێویستە لەم حاڵەتانەدا بە زووترین کات سەردانی پزیشک بکرێت.
• * هەندێک کاریگەری لاوەکی دەگمەنن، بەڵام گرینگن، وەک بۆشایی خوێن. ئەمەش پێویستە لەلایەن پزیشکەوە چارەسەر بکرێت.
• * هەندێک جار کێشەی liver functionテスト هەیە. پێویستە بەردەوام پشکنین بکرێت.

ئاگادارییەکان

• * پێویستە بەردەوام پەستانی خوێن و کارکردنی گورچیلە چاوەدێر بکرێت. * نابێت بەکار بهێنرێت لەوانەی کە هەستیارییان هەیە بۆ ACE inhibitors. * خەریکە هەیە هەستیاری زیاد بکرێت لەگەڵ بەکارهێنانی NSAIDs * لەگەڵ angioedema-شدا خەریکە هەیە.

دۆز و بەکارهێنان

• پێگەیشتوو:
• * دۆزی سەرەتایی بۆ بەرزبوونەوەی پەستانی خوێن ٢.٥ بۆ ۵ مگ لە ڕۆژێکدا.
• * دۆز دەتوانرێت زیاد بکرێت بۆ ١٠ بۆ ٢٠ مگ لە ڕۆژێکدا بەپێی پێویست.
• * دۆزی بەرزتر لە ٢٠ مگ لە ڕۆژێکدا پێویستە لەژێر سەرپەرشتی پزیشکدا بێت.
• * بەردەوامیدان بە دەرمانەکە زۆر گرنگە بۆ بەدەستهێنانی باشترین ئەنجام.
• منداڵان:
• * بەکارهێنانی ڕامیپریل لە منداڵاندا پێویستە لەژێر سەرپەرشتی پزیشکدا بێت.
• * دۆز بەپێی تەمەن و کێشی منداڵەکە دەگۆڕێت.
• * زانیاری بەردەست نییە لەسەر دۆزی تایبەت بە منداڵان.
• * پێویستە لەگەڵ پزیشکەکەتدا گفتوگۆ بکەیت لەسەر بەکارهێنانی ڕامیپریل لە منداڵاندا.

دووگیانی یان شیردەر

• * پێویستە بەردەوام پەستانی خوێن و کارکردنی گورچیلە چاوەدێر بکرێت. * نابێت بەکار بهێنرێت لەوانەی کە هەستیارییان هەیە بۆ ACE inhibitors. * خەریکە هەیە هەستیاری زیاد بکرێت لەگەڵ بەکارهێنانی NSAIDs * لەگەڵ angioedema-شدا خەریکە هەیە.

تاگ