enalapril

وەسف

• زانیارییە سەرەتاییەکان: - پۆلێنکردنی دەرمان: ئەنالاپریل دەرمانێکی ACE inhibitorە کە بۆ چارەسەرکردنی بەرزی پەستانی خوێن و نەخۆشییەکانی دڵ بەکاردێت. ئەم دەرمانە لە گرووپی ACE inhibitors دایە کە کاریگەرییەکی بەرچاویان لەسەر کەمکردنەوەی پەستانی خوێن هەیە. ئەم دەرمانە بەهۆی blocking the conversion of angiotensin I to angiotensin II کەمکردنەوەی پەستانی خوێن دەکات. - گروپی کیمیایی/چارەسەری: ئەنالاپریل پێکهاتەیەکی کیمیایی هەیە کە دەچێتە ناو گروپی ACE inhibitors. ئەم دەرمانە بە شێوەی pro-drug دەست پێدەکات و دواتر لە جەستەدا دەگۆڕێت بۆ enalaprilat کە ماددەیەکی چالاکە. بەشێوەیەکی گشتی، ئەم دەرمانە بەشێوەی oral tablet بەکاردێت. - میکانیزمی کردار: ئەنالاپریل بە رێگای inhibiting angiotensin-converting enzyme (ACE) کار دەکات. ئەمەش دەبێتە هۆی کەمکردنەوەی بەرهەمهێنانی angiotensin II ، هۆرمۆنێک کە vasoconstriction (تەسککردنەوەی خوێنبەرەکان) دروست دەکات. کەمکردنەوەی angiotensin II دەبێتە هۆی کەمبوونەوەی peripheral vascular resistance و sodium and water retention. • تایبەتمەندییە دەرمانناسییەکان: - ڕێژەی مژینی: ڕێژەی absorption ی ئەنالاپریل لە ڕێگای دەمەوە بەرزە و دەگاتە 60% . بڕی بەرچاو لە گەدە و ڕیخۆڵەدا دەمژێت. چەندین فاکتەر کاریگەریان لەسەر مژینی دەرمان هەیە، بۆ نمونە خواردنی خواردن. - بەردەستبوونی زیندەیی: بەشێکی زۆری دەرمان لە پلازما دەبێتە بەردەست، بۆیە باش کار دەکات. بەڵام protein binding ی بەرچاوی هەیە. ئەمەش کاریگەری لەسەر دابەشکردنی دەرمان لە جەستەدا هەیە. - نیوە تەمەن: نیوە تەمەنی یان half-life ی ئەنالاپریل، کە کاتێکە کە نیوەی دەرمان لە جەستەدا نامێنێت، دەگاتە 11 سەعات. ئەمەش مانای وایە کە دەرمان بۆ ماوەیەکی کەم کار دەکات. - لوتکەی چڕیی پلازما: لوتکەی چڕیی پلازما یان peak plasma concentration ی ئەنالاپریل دوای 4 بۆ 8 کاتژمێر دوای خواردنی دەردەکەوێت. ئەمەش جێگای گرنگییە بۆ دیاریکردنی کاتی بەکارهێنانی دەرمان. • بەکارهێنانی پزیشکی: - بەکارهێنانی سەرەکی: بەکارهێنانی سەرەکی ئەنالاپریل بۆ کەمکردنەوەی پەستانی خوێنە (Hypertension). لە زۆربەی نەخۆشاندا دەرمانەکە بە شێوەیەکی کارام دەبێت. بەکارهێنانی لەگەڵ دەرمانەکانی تر بۆ چارەسەرکردنی پەستانی خوێن زۆر کاریگەرە. - بەکارهێنانی لاوەکی: ئەنالاپریل بۆ چارەسەرکردنی نەخۆشییەکانی دڵ، بۆ نمونە heart failure بەکاردێت. ئەمەش بەهۆی کاریگەرییەکانی لەسەر کەمکردنەوەی باری، و زیاد کردنی توانای دڵە. - مەرجەکانی ئامانج: ئەنالاپریل بۆ چارەسەرکردنی Hypertension، Heart failure، Diabetic nephropathy (نەخۆشی گورچیلە لە نەخۆشانی شەکرە) ، و Myocardial infarction (دڵەڕاوکێ) بەکاردێت. بەکارهێنانی ئەم دەرمانە پێویستی بە پشکنینی پزیشکی هەیە. - سودەکانی چارەسەرکردن: سودەکانی چارەسەرکردن بە ئەنالاپریل کەمکردنەوەی پەستانی خوێن، کەمکردنەوەی مەترسییەکانی نەخۆشییەکانی دڵ و گورچیلە و باشتربوونی تەندروستییە. سودەکانی چارەسەرکردن دەپەن دەبێتە هۆی چاکبوونێکی باش لە نەخۆشاندا. • کاریگەرییەکانی دەرمان: - کات بۆ کاریگەری: کاریگەریی ئەنالاپریل دوای یەکەم دۆز دەست پێدەکات، بەڵام بۆ دەستپێکردنی کاریگەریی تەواوەتی پێویستی بە چەند رۆژێک هەیە. باشترین کاریگەری دوای چەند هەفتەیەک دەردەکەوێت. - ماوەی کارکردن: ماوەی کارکردنی ئەنالاپریل دەگاتە 24 کاتژمێر. بەڵام پێویستە بە شێوەیەکی بەردەوام بەکاربهێنرێت بۆ بەدەستهێنانی باشترین ئەنجام. کارکردنی ڕاستەوخۆی هەیە و ئەنجامەکانی بەخێرایی دەردەکەوێت. - کارلێکەکانی دەرمان: شایانی باسە کە ئەنالاپریل دەتوانێت لەگەڵ دەرمانەکانی تر drug interactions دروست بکات، بۆ نمونە diuretics ، NSAIDs ، و potassium supplements. پێویستە پزیشک لەبارەی کارلێکەکانی دەرمان ئاگاداربێت. تێکەڵکردنی لەگەڵ ماددەکانی تر بە شێوەیەکی جیدی دەتوانێت کاریگەری لەسەر دەرمانەکە هەبێت. - مەودای چارەسەری: مەودای چارەسەری therapeutic range ی ئەنالاپریل دەگۆڕێت بەپێی تەمەن، بارودۆخی تەندروستی و نەخۆشییەکە. پێویستە دۆزی دەرمان لەلایەن پزیشکەوە دیاری بکرێت. بەکارهێنانی بێ ڕێنمایی پزیشک دەتوانێت مەترسی دروست بکات. • تایبەتمەندییە سەرەکییەکان: - تایبەتمەندی تایبەت: ئەنالاپریل ACE inhibitorێکی کارا و بەربڵاوە بۆ چارەسەرکردنی بەرزی پەستانی خوێن و نەخۆشییەکانی دڵ، بەڵام هەندێک کاریگەری لاوەکی هەیە. مەترسییەکانی angioedema هەیە کە پێویستی بە سەرپەرشتی پزیشکی هەیە. - سوودەکانی: کەمکردنەوەی پەستانی خوێن، کەمکردنەوەی مەترسییەکانی cardiovascular events ، باشتربوونی quality of life بۆ نەخۆشان. بەکارهێنانی ئەم دەرمانە بۆ ماوەیەکی درێژ دەبێتە هۆی کەمبوونەوەی مەترسییەکانی نەخۆشییەکانی دڵ. - گرنگی کلینیکی: گرنگی کلینیکی ئەنالاپریل لەوەدایە کە دەتوانێت مەترسییەکانی نەخۆشییەکانی دڵ و گورچیلە کەم بکاتەوە. ئەمەش دەبێتە هۆی درێژکردنەوەی ژیان و باشتربوونی تەندروستی. چاککردنی نەخۆش لە ڕێگای ئەم دەرمانەوە زۆر گرنگە. - پرۆفایلی سەلامەتی: پرۆفایلی سەلامەتی ئەنالاپریل بە گشتی باشە، بەڵام دەتوانێت هەندێک کاریگەری لاوەکی دروست بکات. بەپێی ڕێنمایی پزیشک بەکارهێنانی گرنگە تا مەترسی کەم بکرێتەوە. سەرپەرشتی پزیشکی بۆ بەکارهێنانی ئەم دەرمانە زۆر گرنگە.

جۆری دەرمان

نیشانەکان

• * ئەنالاپریل بۆ چارەسەرکردنی بەرزی پەستانی خوێن (Hypertension) بەکاردێت. ئەمەش دەبێتە هۆی کەمکردنەوەی مەترسییەکانی نەخۆشییەکانی دڵ و گورچیلە. دۆزی دەرمان بەپێی باری تەندروستی نەخۆش دیاری دەکرێت.
• * ئەنالاپریل بۆ چارەسەرکردنی نەخۆشی دڵ (Heart failure) بەکاردێت. ئەم دەرمانە دەتوانێت هەناسەدان ئاسانتر بکات و توانای دڵ زیاد بکات. بەکارهێنانی ئەم دەرمانە پێویستی بە سەرپەرشتی پزیشکی هەیە.
• * ئەنالاپریل بۆ Diabetic nephropathy (نەخۆشی گورچیلە لە نەخۆشانی شەکرە) بەکاردێت. کەمکردنەوەی پەستانی خوێن و پاراستنی گورچیلە لە زیان زیاد دەکات. سەرپەرشتی پزیشکی گرنگە بۆ بەکارهێنانی ئەم دەرمانە.
• * لە دوای Myocardial infarction (دڵەڕاوکێ) دا، ئەنالاپریل بەکاردێت بۆ کەمکردنەوەی مەترسییەکانی cardiovascular events و مردن. بەکارهێنانی ئەم دەرمانە لەگەڵ چارەسەرەکانی تر زۆر کاریگەرە.

کارەساتەکان

• * کاریگەرییە لاوەکییە باوەکان بریتین لە: سەرئێشە، سەر سوڕان، خەواڵوو بوون، کۆکە، و قەبزی. ئەم کاریگەرییانە بە گشتی کەم و کاتیین.
• * کاریگەرییە لاوەکییە جیدییەکان بریتین لە: angioedema (ئاوسانی ڕوخسار، لێو و زمان)، کەمی پۆتاسیۆم (Hypokalemia)، و گۆڕانییەکانی لە کارکردنی گورچیلەدا. ئەم کاریگەرییانە پێویستیان بە چارەسەری پزیشکی هەیە و دەبێت زوو چارەسەر بکرێن.
• * کاریگەرییەکانی تر: هەندێکجار نەخۆش هەستی بە dry cough دەکات، بێزاری، لاوازی، و خەمۆکی دەکات. ئەمەش دەکرێت بە چارەسەرکردنی دەرمانەکە چارەسەر بکرێت. پێویستە پزیشک ئاگادار بکرێتەوە لە هەر کاریگەرییەکی لاوەکی.
• * لە کاتی دروستبوونی ئاوسانی ڕوخسار، لێو، زمان یان گوێ، دەبێت زوو سەردانی پزیشکی بکرێت، چونکە ئەمە دەکرێت نیشانەی angioedema بێت.

ئاگادارییەکان

• *لە کاتی بەکارهێنانی ئەنالاپریلدا
• پێویستە چاودێری گورچیلە و پۆتاسیۆم بکرێت. *لە کاتی دروستبوونی dry cough دا
• پێویستە پەیوەندی بە پزیشکەوە بکرێت. *دوگیانی و شیر دانی بەکارهێنانی ئەم دەرمانە قەدەغەکراوە. *پێویستە لە کاتی بەکارهێنانی ئەم دەرمانە
• خواردنی پڕ لە پۆتاسیۆم کەم بکرێتەوە.

دۆز و بەکارهێنان

• پێگەیشتوو: دۆزی ئاسایی 5
• 20 ملیگرام ڕۆژانە یەک یان دوو جارە. بڕی دەرمان بەپێی باری نەخۆش و وەڵامی لەش دەگۆڕێت. دۆزی مەکسیمۆم 40 ملیگرام ڕۆژانەیە. پێویستە بەردەوام بەکاربهێنرێت بۆ چارەسەری بەرزی پەستانی خوێن. لە کاتی نەخۆشی گورچیلەدا، دۆز کەم دەکرێتەوە.
• منداڵان: بەکارهێنانی ئەنالاپریل بۆ منداڵان پێویستی بە سەرپەرشتی پزیشکی هەیە. دۆز بەپێی تەمەن و کێش و باری گورچیلەی منداڵ دیاری دەکرێت. بەگشتی، بۆ منداڵان دۆزی کەمتر بەکاردێت، و دەبێت بە وردی چاودێری بکرێت. دۆزی زیاد بۆ منداڵان مەترسیدارە.

دووگیانی یان شیردەر

• *لە کاتی بەکارهێنانی ئەنالاپریلدا، پێویستە چاودێری گورچیلە و پۆتاسیۆم بکرێت. *لە کاتی دروستبوونی dry cough دا، پێویستە پەیوەندی بە پزیشکەوە بکرێت. *دوگیانی و شیر دانی بەکارهێنانی ئەم دەرمانە قەدەغەکراوە. *پێویستە لە کاتی بەکارهێنانی ئەم دەرمانە، خواردنی پڕ لە پۆتاسیۆم کەم بکرێتەوە.

تاگ