atenolol

وەسف

• زانیارییە سەرەتاییەکان: - پۆلێنکردنی دەرمان: ئەتینۆلۆل دەرمانێکی بێتا-بڵۆکەرە کە کاریگەرییەکانی سیستمى سیمپاتیکی دەپەڕێنێت. ئەم دەرمانە بە شێوەیەکی سەرەکی بۆ کەمکردنەوەی pressure خوێن و کەمکردنەوەی heart rate بەکاردێت. ئەوە جیاوازە لە بێتا-بڵۆکەرەکانی تر بەهۆی هەبوونی تایبەتمەندییەکی تایبەتەوە. - گروپی کیمیایی/چارەسەری: ئەتینۆلۆل بەشێکە لە گروپی β1-selective adrenergic blocking agents. ئەم گروپە ڕێگری لە کاریگەرییەکانی ئەدرینالین دەکات لەسەر جەستە، بەتایبەت لەسەر دڵ. کاریگەرییەکانی ئەم دەرمانە لەسەر جەستە لەڕێگەی receptor blockage دەبێت. - میکانیزمی کردار: ئەتینۆلۆل بە پەیوەست بوون بە β1-adrenergic receptors لە دڵ، ڕێگری لە کاریگەرییەکانی catecholamines دەکات، کە دەبنە هۆی زیادبوونی heart rate و pressure خوێن. ئەمەش دەبێتە هۆی کەمکردنەوەی contractility و conduction لە دڵدا. • تایبەتمەندییە دەرمانناسییەکان: - ڕێژەی مژینی: ڕێژەی مژینی ئەتینۆلۆل لە ڕێگەی oral زۆر بەرزە، نزیکەی ٥٠٪. مژینەکە بە شێوەیەکی بەرچاو  نەگۆڕ دەبێت لەگەڵ خواردنی خواردن. ڕێژەیەکی زۆر کەمی لەگەڵ کەمی ڕیخۆڵەدا کاریگەری دەکاتە سەر مژین. - بەردەستبوونی زیندەیی: بەردەستبوونی زیندەیی ئەتینۆلۆل لە پلازمادا ناوەندە، بەڵام گۆڕانکارییەکانی لە کاتی بەکارهێنان لە جەستەدا هەیە. هەندێک لە بەشەکانی دەگۆڕێن لە جگەر، بەڵام زۆربەی بە شێوەیەکی نەگۆڕ دەردەچن. - نیوە تەمەن: نیوە تەمەنی ئەتینۆلۆل لە نێوان ٦ بۆ ٩ کاتژمێردایە. ئەمەش مانای ئەوەیە کە نیوەی دەرمانەکە لە ٦ بۆ ٩ کاتژمێردا لە جەستەدا نامێنێت. ئەم ڕێژەیە دەکرێت گۆڕانکاری بەسەردا بێت بەپێی تەمەن و حاڵەتی تەندروستیی نەخۆش. - لوتکەی چڕیی پلازما: لوتکەی چڕیی پلازمای ئەتینۆلۆل دوای ١ بۆ ٤ کاتژمێر دوای وەرگرتنی دەرمانەکە دەگاتە لوتکە. کاتژمێرێکی دیاریکراو نییە و گۆڕانکاری بەسەردا دێت. • بەکارهێنانی پزیشکی: - بەکارهێنانی سەرەکی: کەمکردنەوەی pressure خوێن. ئەتینۆلۆل بەشێوەیەکی بەرچاو بەکاردێت بۆ کەمکردنەوەی pressure خوێن لە نەخۆشەکان کە چارەسەرەکانی تری بۆ نەبووە. - بەکارهێنانی لاوەکی: ئەتینۆلۆل بەکاردێت بۆ چارەسەرکردنی angina pectoris، arrhythmias دڵ، و migraine headaches. بەڵام بۆمەبەستی دووەم بەکاردێت. - مەرجەکانی ئامانج: ئەتینۆلۆل بۆ چارەسەرکردنی چەندین مەرجی دڵ و خوێن بەکاردێت، وەکو hypertension، angina، tachycardia، و arrhythmias. هاوکات بۆ migraine بەکاردێت. - سودەکانی چارەسەرکردن: ئەتینۆلۆل دەتوانێت ڕێگە لە heart attack، stroke، و kidney failure بگرێت لە نەخۆشەکانی پەستانی خوێنی بەرزدا. سوودەکەی بەهۆی کەمکردنەوەی باری دڵەوەدەبێت. • کاریگەرییەکانی دەرمان: - کات بۆ کاریگەری: کاریگەرییەکانی ئەتینۆلۆل دەکرێت دوای چەند کاتژمێرێک بەدی بکرێت، بەڵام بۆ بەدەستهێنانی کاریگەرییە تەواوەکە دەکرێت چەند ڕۆژێک یان چەند هەفتەیەک پێویست بێت. ئەمە دەپەڕێت بەهۆی چۆنییەتی بەکارهێنان. - ماوەی کارکردن: کاریگەرییەکانی ئەتینۆلۆل بۆ ماوەیەکی درێژ دەخایەنێت، بۆیە ڕۆژانە دەبێت بەکاربێت تا کاریگەرییەکانی بەردەوام بن. ئەمەش بە زیاد یان کەمکردنەوەی دۆز دەگۆڕێت. - کارلێکەکانی دەرمان: ئەتینۆلۆل دەکرێت کارلێک لەگەڵ دەرمانەکانی تر بکات، بۆیە بەکارهێنانی ئەم دەرمانە پێویستی بە سەرپەرشتی پزیشک هەیە. پێویستە زانیاری لەسەر دەرمانەکانی دیکە بدرێت. - مەودای چارەسەری: مەودای چارەسەری ئەتینۆلۆل بەپێی حاڵەتی نەخۆشەکە و بەپێی بڕیار و ڕێنمایی پزیشک دیاری دەکرێت. دۆزی دەرمان و ماوەی چارەسەرکردن دەگۆڕێت. • تایبەتمەندییە سەرەکییەکان: - تایبەتمەندی تایبەت: ئەتینۆلۆل β1-selective ە، واتە کاریگەرییەکانی لەسەر β2-receptors کەمترە لە بەراورد لەگەڵ non-selective beta-blockers. ئەمە دەبێتە هۆی کەمتربوونی کاریگەرییە لاوەکییەکان. - سوودەکانی: کەمکردنەوەی pressure خوێن، کەمکردنەوەی heart rate، کەمکردنەوەی risk بۆ heart attack و stroke. ئەمە سوودە سەرەکییەکانی دەرمانەکەن. - گرنگی کلینیکی: ئەتینۆلۆل دەرمانێکی گرنگی کلینیکییە بۆ چارەسەرکردنی hypertension و angina pectoris. ئەمە زۆر گرنگە بۆ پاراستنی تەندروستیی دڵ. - پرۆفایلی سەلامەتی: ئەتینۆلۆل بە گشتی دەرمانێکی سەلامەتە، بەڵام دەکرێت هەندێک کاریگەریی لاوەکی هەبێت، وەکو bradycardia، fatigue، و dizziness. بەڵام ئەمە دەگۆڕێت لە کەسێکەوە بۆ کەسێکی تر.

جۆری دەرمان

نیشانەکان

• * ئەتینۆلۆل بەکاردێت بۆ چارەسەرکردنی پەستانی خوێنی بەرز (hypertension)، کە دەبێتە هۆی کەمکردنەوەی مەترسیی stroke و heart attack.
• * ئەم دەرمانە بۆ کەمکردنەوەی ئازاری سنگ (angina pectoris) بەکاردێت کە لەکاتی هەوڵداندا ڕوو دەدات. دەبێتە هۆی کەمکردنەوەی باری دڵ.
• * ئەتینۆلۆل بەکاردێت بۆ کۆنترۆڵکردنی tachycardia (لێدانی خێرای دڵ). دەبێتە هۆی کەمکردنەوەی لێدانی دڵ.
• * لە هەندێک حاڵەتدا، ئەتینۆلۆل بۆ چارەسەرکردنی migraine headaches بەکاردێت، بەڵام ئەمە بەکارهێنانێکی لاوەکییە.

کارەساتەکان

• * کاریگەرییە لاوەکییە باوەکان بریتین لە: هەستکردن بە ماندووبوون (fatigue)، سەرگێژ (dizziness)، bradycardia (لێدانی هێواشی دڵ)، nausea، و constipation. ئەمانە کاریگەرییەکانی نایاردراون.
• * کاریگەرییە لاوەکییە جیددییەکان دەکرێت بریتی بن لە: bronchospasm لە نەخۆشەکانی ئەسم، worsening of peripheral vascular disease، hypotension (پەستانی خوێنی زۆر نزم)، و hallucinations. پێویستی بە چارەسەرکردنی پزیشکی.
• * هەندێک کەس دەتوانن هەستیاری بە ئەتینۆلۆل بکەن، ڕەنگە ئەمانە پیشان بە rash، swelling، یان difficulty breathing دەربکەوێت. دەبێت بە زووترین کات چارەسەری پزیشکی وەر بگیرێت.
• * پێویستە ئاگاداری ڕوودانی هەر کاریگەرییەکی لاوەکیی جیددی بێت و پەیوەندی بە پزیشکەوە بکرێت.

ئاگادارییەکان

• پێویستە ئاگاداری بارودۆخەکانت بێت
• وەکو bradycardia یان pulmonary disease. هەمیشە پێویستە پێش بەکارهێنانی دەرمانەکە ڕاوێژ لەگەڵ پزیشک بکەیت.

دۆز و بەکارهێنان

• پێگەیشتوو: دۆزی ئاسایی بۆ پەستانی خوێنی بەرز ٥٠ میلیگرام ڕۆژانە یەک جارە، بەڵام دەکرێت زیاد بکرێت بۆ ١٠٠ میلیگرام یان زیاتر بەپێی پێویستی. دۆزی maximum daily ٢٠٠ میلیگرامە. لە کەسانی بەساڵاچوو، دۆزی دەستپێکردن ٢٥ میلیگرامە. کەسانی گورچیله‌و جگه‌ره‌، پێویستیان به‌ گۆڕینی دۆز هه‌یه‌، واته‌ کەمکردنەوەی دۆز.
• منداڵان: بەکارهێنانی ئەتینۆلۆل لە منداڵاندا پێشنیاز ناکرێت، مەگەر بەڕێنمایی و سەرپەرشتی پزیشک. تەنها پزیشک دەتوانێت بڕیار بدات. دۆز به‌پێی ته‌مه‌ن و ته‌ندروستی ده‌گۆڕێت. زۆر گرنگە کە گوێڕایەڵی ڕێنمایی پزیشک بکرێت.

دووگیانی یان شیردەر

• پێویستە ئاگاداری بارودۆخەکانت بێت، وەکو bradycardia یان pulmonary disease. هەمیشە پێویستە پێش بەکارهێنانی دەرمانەکە ڕاوێژ لەگەڵ پزیشک بکەیت.

تاگ