phenytoin

وەسف

• زانیارییە سەرەتاییەکان: - پۆلێنکردنی دەرمان: دژە تشنج - گروپی کیمیایی/چارەسەری: Hydantoin - میکانیزمی کردار: Phenytoin کار دەکات بە بلۆک کردنی کانالەکانی سۆدیۆم لە دەماخدا. ئەمەش یارمەتی دەدات بۆ کەمکردنەوەی چالاکییە زیادەڕۆییەکانی دەماخ کە دەبنە هۆی تشنج. بە شێوەیەکی سەرەکی کاریگەری هەیە لەسەر ناوچەکانی دەماخ کە تشنجی لێوە دێت. • تایبەتمەندییە دەرمانناسییەکان: - ڕێژەی مژینی: بە شێوەیەکی گشتی باشە، بەڵام جیاوازی هەیە لە نێوان نەخۆشەکاندا. - بەردەستبوونی زیندەیی: نزیکەی %90 - نیوە تەمەن: لە نێوان 7 بۆ 42 کاتژمێردا دەگۆڕێت، بە پشتبەستن بە میتابۆلیزم و دۆخی نەخۆشەکە. - لوتکەی چڕیی پلازما: لە نێوان 3 بۆ 12 کاتژمێردا دەگاتە لوتکە لە دوای خواردنی دەرمانەکە بە شێوەی دەم. • بەکارهێنانی پزیشکی: - بەکارهێنانی سەرەکی: کۆنترۆڵکردنی تشنج (Epilepsy). - بەکارهێنانی لاوەکی: چارەسەرکردنی هەندێک جۆر ئازاری دەماری دەموچاو (Trigeminal neuralgia)، هەروەها بۆ ڕێگرتن لە تشنج دوای نەشتەرگەری مێشک. - مەرجەکانی ئامانج: نەخۆشانی تووشبوو بە جۆرە جیاوازەکانی تشنج، بە تایبەتی تشنجی گشتی و تشنجی بەشی. - سودەکانی چارەسەرکردن: کەمکردنەوەی ژمارەی تشنجەکان، باشترکردنی کوالێتی ژیانی نەخۆش و کۆنترۆڵکردنی نەخۆشییەکە. • کاریگەرییەکانی دەرمان: - کات بۆ کاریگەری: لە چەند ڕۆژێکەوە بۆ چەند هەفتەیەک دەخایەنێت تا دەرمانەکە دەست بە کارکردن دەکات. - ماوەی کارکردن: نزیکەی 24 کاتژمێر. - کارلێکەکانی دەرمان: کارلێکی لەگەڵ دەرمانەکانی تردا هەیە، وەک warfarin, digoxin, و هەندێک دژە خەمۆکی. - مەودای چارەسەری: مەودایەکی تەسک هەیە (Narrow therapeutic range)، ئەمەش پێویستی بە چاودێری وردی ئاستی دەرمانەکە لە خوێندا. • تایبەتمەندییە سەرەکییەکان: - تایبەتمەندی تایبەت: دەبێت بە وریاییەوە بەکاربهێنرێت لە نەخۆشانی جگەر و گورچیلە. - سوودەکانی: یارمەتیدەرە لە کۆنترۆڵکردنی تشنج و باشترکردنی کوالێتی ژیان. - گرنگی کلینیکی: پێویستە بەردەوام بەکاربهێنرێت بۆ ئەوەی تشنج کۆنترۆڵ بکرێت. - پرۆفایلی سەلامەتی: هەندێک کاریگەری لاوەکی هەیە، پێویستە ئاگاداریان بین.

جۆری دەرمان

نیشانەکان

• * Treatment of tonic
• clonic (grand mal) and complex partial (psychomotor, temporal lobe) seizures. چارەسەری گرژبوونی ماسولکە و گرژبوونی بەشی (سایکۆمۆتۆر، لۆبی کاتی)
• * Prevention and treatment of seizures occurring during or following neurosurgery. پێشگرتن و چارەسەرکردنی گرژبوون کە لە کاتی نەشتەرگەری دەماردا ڕوودەدات یان لەدوای ئەوە
• * Management of status epilepticus (although other medications are often preferred for initial treatment). چارەسەرکردنی باری مرگی لەناکاودا
• * May be used in some cases of trigeminal neuralgia, although carbamazepine is generally preferred. لە هەندێک حاڵەتی ئازاری دەماری سێقۆڵی بەکاردێت، هەرچەندە کاربامازێپین بە شێوەیەکی گشتی هەڵبژێردراوە.

کارەساتەکان

• * Nystagmus, ataxia, slurred speech, confusion, dizziness. Nystagmus، ataxia، قسەکردنی ناڕوون، سەرلێشێواوی، گێژبوون.
• * Gingival hyperplasia (overgrowth of the gums). گەورەبوونی پووک.
• * Hirsutism (excessive hair growth). مووی زیادە (گەشەی مووی زۆر).

ئاگادارییەکان

• * ئاگاداری ورد بن لە ئەنجامدانی پشکنینی خوێن بە شێوەیەکی بەردەوام
• بۆ زانینی ئاستی Phenytoin لە خوێندا بۆ دڵنیابوون لەوەی کە لە ئاستێکی گونجاودایە. * Phenytoin دەتوانێت ببێتە هۆی زیانی کۆرپەلە ئەگەر لە کاتی دووگیانیدا بەکاربهێنرێت. پێویستە لەگەڵ پزیشکەکەت قسە بکەیت دەربارەی هەموو مەترسی و سوودەکانی پێش بەکارهێنانی ئەم دەرمانە. * نابێت بە شێوەیەکی لەناکاو دەرمانەکە بوەستێنرێت
• چونکە دەتوانێت ببێتە هۆی زیادبوونی تشنج.

دۆز و بەکارهێنان

• پێگەیشتوو:
• * بۆ دەستپێکردن: 100 mg سێ جار لە ڕۆژێکدا. ڕەنگە پێویست بکات دۆزەکە زیاد بکرێت بە پشتبەستن بە وەڵامی نەخۆش و ئاستی دەرمانەکە لە خوێندا. زۆربەی نەخۆشەکان پێویستیان بە 300
• 400 mg لە ڕۆژێکدا هەیە.
• * بۆ دۆخی status epilepticus: دۆزی بارکردن 15
• 20 mg/kg بە شێوەی IV بە خێرایی نەبێت لە 50 mg/min. پاشان دۆزی پاراستن بە شێوەی زارەکی یان IV.
• منداڵان:
• * دۆزەکە بە پشتبەستن بە کێشی لەش دیاری دەکرێت. دۆزی سەرەتایی 5 mg/kg لە ڕۆژێکدا، دابەش دەکرێت بەسەر 2 یان 3 ژەمدا. ڕەنگە پێویست بکات دۆزەکە زیاد بکرێت تا دەگاتە ئەنجامی دڵخواز.

دووگیانی یان شیردەر

• * ئاگاداری ورد بن لە ئەنجامدانی پشکنینی خوێن بە شێوەیەکی بەردەوام، بۆ زانینی ئاستی Phenytoin لە خوێندا بۆ دڵنیابوون لەوەی کە لە ئاستێکی گونجاودایە. * Phenytoin دەتوانێت ببێتە هۆی زیانی کۆرپەلە ئەگەر لە کاتی دووگیانیدا بەکاربهێنرێت. پێویستە لەگەڵ پزیشکەکەت قسە بکەیت دەربارەی هەموو مەترسی و سوودەکانی پێش بەکارهێنانی ئەم دەرمانە. * نابێت بە شێوەیەکی لەناکاو دەرمانەکە بوەستێنرێت، چونکە دەتوانێت ببێتە هۆی زیادبوونی تشنج.

تاگ