guaifenesin

وەسف

• زانیارییە فارماکۆلۆژییەکان: - پۆلی دەرمان و میکانیزمی کارکردنی دەرمان: گوایفێنزین دەرمانێکی چاوەڕوانیکەرە (expectorant) کە کاردەکات بۆ تەنکترکردنەوەی بلغم و شلکردنەوەی دەردراوەکانی ناو ڕێڕەوی هەناسە. ئەمەش یارمەتی دەدات بۆ ئاسانتر کۆکە کردن و دەرکردنی بلغم لە سییەکان. میکانیزمی تەواوی کارکردنی بە تەواوی ڕوون نییە، بەڵام وا دادەنرێت کە کاربکات لە ڕێگەی زیادکردنی دەردراوەکانی ڕێڕەوی هەناسە و کەمکردنەوەی لکانی بلغم. - گرووپی کیمیایی و تایبەتمەندییەکانی: گوایفێنزین ئیثەرێکی گلیسیرۆلە و دەستەی کیمیایی فینۆلی هەیە. دەرمانێکی سپی یان نزیک سپییە، بێ بۆنە و تامێکی تاڵاوی هەیە. - چۆنیەتی کاریگەری لەسەر سیستەمی جەستە: گوایفێنزین بە شلکردنەوەی بلغم و ئاسانکردنی کۆکە، یارمەتی پاککردنەوەی ڕێڕەوی هەناسە دەدات. ئەمەش دەبێتە هۆی باشتربوونی هەناسەدان و کەمبوونەوەی ناڕەحەتی لە سنگدا. • فارماکۆکینێتیکس (Pharmacokinetics): - هەڵمژین و بەردەستبوونی زیندەیی (Bioavailability): گوایفێنزین بە خێرایی لە ڕێڕەوی هەرس هەڵدەمژرێت. بەردەستبوونی زیندەیی دەگۆڕێت بەهۆی میتابۆلیزمی یەکەم تێپەڕبوون (first-pass metabolism) لە جگەردا. - دابەشبوون لە جەستەدا (Distribution): زانیارییەکی کەم هەیە دەربارەی دابەشبوونی گوایفێنزین لە جەستەدا. - میتابۆلیزم و دەرچوون (Metabolism & Excretion): گوایفێنزین لە جگەردا میتابۆلیزە دەکرێت و بە شێوەیەکی سەرەکی لە ڕێگەی میزەوە دەردەچێت. - نیوە تەمەن (Half-life) و کاتی گەیشتن بە لوتکەی بەرزترین چڕی: نیوە تەمەنی گوایفێنزین کورتە، نزیکەی یەک کاتژمێرە. کاتی گەیشتن بە لوتکەی چڕی لە خوێندا نزیکەی ١٥-٣٠ خولەکە. • بەکارهێنانەکانی کلینیکی: - بەکارهێنانی سەرەکی و پەسەندکراو: گوایفێنزین بە شێوەیەکی سەرەکی بۆ چارەسەرکردنی کۆکەی بەرهەمهێنەر (productive cough) بەکاردێت کە بەهۆی هەوکردنی ڕێڕەوی هەناسەوە دروست بووە، وەک سەرما و ئەنفلۆنزا. - بەکارهێنانی لاوەکی (Off-label uses) ئەگەر هەبێت: هیچ بەکارهێنانێکی لاوەکی پەسەندکراو نییە. - نەخۆشییە ئامانجەکان: کۆکەی بەرهەمهێنەر، هەوکردنی ڕێڕەوی هەناسە، برۆنشیتی درێژخایەن. - سوودەکانی چارەسەرکردن و ئەنجامەکان: شلکردنەوەی بلغم، ئاسانکردنی کۆکە، پاککردنەوەی ڕێڕەوی هەناسە، باشترکردنی هەناسەدان. • کاریگەری و کات بۆ دەرکەوتنی سوود: - کاتی دەستپێکردنی کاریگەری: کاریگەرییەکانی گوایفێنزین بە شێوەیەکی گشتی لە ماوەی ٣٠ خولەک بۆ ١ کاتژمێر دەست پێدەکات. - ماوەی کارکردنی دەرمان: ماوەی کارکردنی گوایفێنزین نزیکەی ٤-٦ کاتژمێرە. - کارلێکەکانی دەرمانی (Drug Interactions): بە شێوەیەکی گشتی کارلێکی گرنگی دەرمانی نییە، بەڵام پێویستە ئاگاداری بەکارهێنانی هاوکات لەگەڵ دەرمانەکانی تری کۆکە بیت. - کاریگەری خۆراک لەسەر هەڵمژین: خۆراک کاریگەرییەکی ئەوتۆی نییە لەسەر هەڵمژینی گوایفێنزین. • تایبەتمەندییەکانی گرنگ: - خاڵە کلینیکییە تایبەتەکان: گوایفێنزین بۆ ماوەیەکی کورت بەکاردێت. ئەگەر نیشانەکان لە ماوەی ٧ ڕۆژدا باشتر نەبوون یان خراپتر بوون، پێویستە سەردانی پزیشک بکرێت. - جیاوازی لە دەرمانە هاوشێوەکان: گوایفێنزین تەنها چاوەڕوانیکەرە و هیچ کاریگەرییەکی دژە هەوکردن یان دژە ئازاری نییە. - پرۆفایلی سەلامەتی و گرنگی چارەسەری: بە شێوەیەکی گشتی سەلامەتە، بەڵام هەندێک کاریگەری لاوەکی وەک دڵتێکەڵهاتن و ڕشانەوەی لێ چاوەڕوان دەکرێت.

جۆری دەرمان

نیشانەکان

• چارەسەرکردنی کۆکەی بەرهەمهێنەر کە بەهۆی سەرماوە دروست بووە.
• شلکردنەوەی بلغم لە کاتی هەوکردنی ڕێڕەوی هەناسەدا.
• ئاسانکردنی دەرکردنی بلغم لە سییەکان.
• کەمکردنەوەی ناڕەحەتی لە سنگدا بەهۆی کۆبوونەوەی بلغمەوە.
• یارمەتیدان لە پاککردنەوەی ڕێڕەوی هەناسە.
• چارەسەری کۆکەی پەیوەست بە برۆنشیتی درێژخایەن.
• کەمکردنەوەی لکانی بلغم لە ڕێڕەوی هەناسەدا.

دژە نیشانەکان

• هەستیاری ناسراو بە گوایفێنزین یان هەر پێکهاتەیەکی تری دەرمانەکە.
• کۆکەی درێژخایەن کە بەهۆی جگەرەکێشان
• ڕەبۆ یان ئێمفیزێمەوە دروست بووە.
• کۆکەی بەردەوام یان درێژخایەن لە منداڵاندا
• مەگەر بە ڕێنمایی پزیشک.
• بەکارهێنانی لەگەڵ دەرمانەکانی تری کۆکە کە سەرکوتکەری کۆکەن (cough suppressants) مەگەر بە ڕێنمایی پزیشک.
• کاریگەرییە باوەکان (Common):
• کاریگەرییە سەختەکان (Serious
• need immediate medical attention):
• هەستیاری (وەک خورشت
• ئاوسانی دەموچاو و زمان)
• خوێنبەربوونی گەدە (نیشانەکانی وەک ڕشانەوەی خوێن یان پیسایی ڕەش)

کارەساتەکان

• کاریگەرییە باوەکان (Common):
• دڵتێکەڵهاتن
• ڕشانەوە
• سەرئێشە
• سەرگێژخواردن
• سکچوون
• need immediate medical attention):
• هەستیاری (وەک خورشت
• سووربوونەوە
• هەناسەتەنگی
• ئاوسانی دەموچاو و زمان)
• خوێنبەربوونی گەدە (نیشانەکانی وەک ڕشانەوەی خوێن یان پیسایی ڕەش)
• کاریگەرییە سەختەکان (Serious

ئاگادارییەکان

• • ئاگاداری بۆ دووگیانی و شیردان: پێویستە لە کاتی دووگیانیدا تەنها بە ڕێنمایی پزیشک بەکاربهێنرێت. زانیارییەکی کەم هەیە دەربارەی سەلامەتی بەکارهێنانی لە کاتی شیرداندا. • ئاگاداری بۆ لێخوڕین لەسەر ئۆتۆمبێل/ئامێرەکان: گوایفێنزین کاریگەرییەکی ئەوتۆی نییە لەسەر توانای لێخوڕین یان بەکارهێنانی ئامێرەکان، بەڵام ئەگەر سەرگێژخواردن یان خەواڵوویی دروست بوو، خۆت بپارێزە. • کارلێکی دەرمانی گرنگەکان: بە شێوەیەکی گشتی کارلێکی گرنگی دەرمانی نییە، بەڵام پێویستە ئاگاداری بەکارهێنانی هاوکات لەگەڵ دەرمانەکانی تری کۆکە بیت. • خاڵەکانی تری گرنگ: ئەگەر نیشانەکان لە ماوەی ٧ ڕۆژدا باشتر نەبوون یان خراپتر بوون، پێویستە سەردانی پزیشک بکرێت. نابێت بۆ کۆکەی درێژخایەن کە بەهۆی جگەرەکێشان، ڕەبۆ یان ئێمفیزێمەوە دروست بووە بەکاربهێنرێت.

دۆز و بەکارهێنان

• پێگەیشتووان (Adults): • دۆزی ئاسایی: ٢٠٠-٤٠٠ میلیگرام هەموو ٤ کاتژمێرێک، بە پێویستی. • دۆزی زۆرترین لە ڕۆژێکدا: ٢٤٠٠ میلیگرام. • ماوەی نێوان دۆزەکان: لانیکەم ٤ کاتژمێر. • ماوەی چارەسەر: بە شێوەیەکی گشتی بۆ ماوەی ٧ ڕۆژ بەکاردێت. ئەگەر نیشانەکان بەردەوام بوون، سەردانی پزیشک بکە. منداڵان (Pediatric): • دۆز بەپێی تەمەن یان کێش: - تەمەن ٦-١٢ ساڵ: ١٠٠-٢٠٠ میلیگرام هەموو ٤ کاتژمێرێک، بە پێویستی. - تەمەن ١٢ ساڵ و سەرووتر: دۆزی پێگەیشتووان. • سنووری تەمەن: نابێت بۆ منداڵانی خوار تەمەن ٦ ساڵ بەکاربهێنرێت، مەگەر بە ڕێنمایی پزیشک. • ئاگادارییەکانی تایبەت: پێویستە دۆزەکە بە وردی دیاری بکرێت بەپێی تەمەن و کێشی منداڵەکە. تێبینییەکان: • ڕێنماییەکانی بەکارهێنان: دەرمانەکە لەگەڵ یان بێ خواردن دەتوانرێت بخورێت. دڵنیابە لە خواردنەوەی بڕی پێویست لە شلەمەنییەکان بۆ یارمەتیدانی شلکردنەوەی بلغم. • گۆڕانکاری بۆ کێشەی گورچیلە یان جگەر ئەگەر پێویست بێت: بە شێوەیەکی گشتی پێویست نییە گۆڕانکاری لە دۆزەکەدا بکرێت بۆ نەخۆشانی گورچیلە یان جگەر، بەڵام پێویستە بە وریاییەوە بەکاربهێنرێت.

سەرچاوەکان

• Tolu Balsam Oral Solution, Compounded Product — DailyMed — 2024
• Safety and Efficacy Study of Tolu Balsam for Cough in Children — ClinicalTrials.gov — 2018
• Tolu Balsam - Assessment report — EMA Website — 2015
• Tolu Balsam — USP-NF — 2023
• Tolu Balsam Syrup — Compounding Pharmacy Labels — 2024