levothyroxine

وەسف

• زانیارییە سەرەتاییەکان: - پۆلێنکردنی دەرمان: دەرمانی هۆرمۆنی ڕژێنی دەرەقی. - گروپی کیمیایی/چارەسەری: هۆرمۆنی دەستکردی T4 (تایرۆکسین). - میکانیزمی کردار: لووڤۆتایرۆکسین وەکوو هۆرمۆنی T4 لە لەشدا کار دەکات، کە دەگۆڕدرێت بۆ T3 (triiodothyronine)، هۆرمۆنی کارای ڕژێنی دەرەقی. ئەمە یارمەتی ڕێکخستنی میتابۆلیزم و ئاستی وزەی لەش دەدات. • تایبەتمەندییە دەرمانناسییەکان: - ڕێژەی مژینی: بەشێوەیەکی گشتی باشە لە ڕێڕەوی هەرسدا، بەڵام دەتوانێت بەهۆی خۆراک و دەرمانەوە کاریگەری لەسەر بێت. - بەردەستبوونی زیندەیی (Bioavailability): دەگۆڕێت بەپێی جۆری بەرهەم و تاکەکە، بە نزیکەیی 70-80٪. - نیوە تەمەن (Half-life): نزیکەی 6-7 ڕۆژ. - لوتکەی چڕیی پلازما (Peak plasma concentration): ٣-٤ هەفتە پێویستە بۆ گەیشتن بە لوتکەی چڕی لە خوێندا. • بەکارهێنانی پزیشکی: - بەکارهێنانی سەرەکی: چارەسەری کەمی ڕژێنی دەرەقی (hypothyroidism) لە هەموو تەمەنەکاندا. - بەکارهێنانی لاوەکی: بۆ چارەسەری هەندێک جۆری شێرپەنجەی ڕژێنی دەرەقی. - مەرجەکانی ئامانج: کەمی ڕژێنی دەرەقی (هاشیمۆتۆ، لابردنی ڕژێنی دەرەقی). - سودەکانی چارەسەرکردن: باشترکردنی ئاستی وزە، کەمکردنەوەی ماندووبوون، یارمەتیدانی دابەزینی کێش، ڕێکخستنی میزاج و فرمانی زەینی. • کاریگەرییەکانی دەرمان: - کات بۆ کاریگەری: چەند هەفتەیەک پێویستە بۆ بینینی کاریگەری تەواو. - ماوەی کارکردن: هۆرمۆن لە لەشدا دەمێنێتەوە بۆ ماوەیەکی درێژ (نیوە تەمەنی درێژ). - کارلێکەکانی دەرمان: زۆر دەرمان و خۆراک دەتوانن کارلێک بکەن لەگەڵ لووڤۆتایرۆکسین، وەک کالسیۆم، ئاسن، و هەندێک دەرمانی دڵ. - مەودای چارەسەری: ئاستی TSH (Thyroid Stimulating Hormone) لەناو مەودای ئاساییدا بێت. • تایبەتمەندییە سەرەکییەکان: - تایبەتمەندی تایبەت: دەبێت ڕۆژانە لەسەر گەدەی بەتاڵ بخورێت و لانیکەم نیو کاتژمێر پێش نانخواردن. - سوودەکانی: کۆنتڕۆڵکردنی نیشانەکانی کەمی ڕژێنی دەرەقی، گەڕاندنەوەی فرمانی ئاسایی ڕژێنی دەرەقی. - گرنگی کلینیکی: پێویستە پشکنینی خوێن بە شێوەیەکی ڕێک ئەنجام بدرێت بۆ دڵنیابوون لەوەی دۆزەکە ڕاستە. - پرۆفایلی سەلامەتی: بەگشتی سەلامەتە ئەگەر بە ڕێکوپێکی بەکاربهێنرێت. زۆر بەکارهێنانی دەبێتە هۆی زۆری ڕژێنی دەرەقی (hyperthyroidism).

جۆری دەرمان

نیشانەکان

• * چارەسەری سەرەتایی بۆ کەمی ڕژێنی دەرەقی (hypothyroidism) لە هۆکارە جۆراوجۆرەکانەوە.
• * بەکاردێت وەک چارەسەری سەرکوتکردن (suppression) لە گرێی ڕژێنی دەرەقی و دوای نەشتەرگەری بۆ شێرپەنجەی ڕژێنی دەرەقی.
• * بەکارھێنانی بۆ چارەسەری (myxedema coma).
• * لەگەڵ دەرمانەکانی دژی ڕژێنی دەرەقی (antithyroid medications) لە چارەسەری (hyperthyroidism).

کارەساتەکان

• * نیشانەکانی زۆری ڕژێنی دەرەقی وەک دڵەڕاوکێ، لەرزین، خێرابوونی لێدانی دڵ، و کێش دابەزین.
• * ئازاری سنگ، تێکچوونی هەرس (وەک سکچوون یان ڕەقبون)، و ئازاری ماسولکەکان.
• * گۆڕانکاری لە سووڕی مانگانەدا.
• * لەدەستدانی ئێسک (بە تایبەت لە ئافرەتانی دوای وەستانی سوڕی مانگانە، ئەگەر دۆزەکە زۆر بێت).

ئاگادارییەکان

• * نابێت بۆ دابەزینی کێش بەکاربهێنرێت. * بەکارهێنانی لە کاتی دووگیانیدا ئاساییە
• بەڵام پێویستە پشکنینی ڕێکوپێک ئەنجام بدرێت و ڕاوێژ بە پزیشک بکرێت. * ئاگاداربە لە کارلێکەکان لەگەڵ دەرمانەکانی تر
• بەتایبەتی دەرمانەکانی دڵ و دژە خەمۆکی. * ئەگەر هەر نیشانەیەکی ناخوازراوت هەبوو
• دەستبەجێ پەیوەندی بە پزیشکەوە بکە.

دۆز و بەکارهێنان

• پێگەیشتوو:
• * دۆزی سەرەتایی: دۆزەکە پشت دەبەستێت بە باری تەندروستی نەخۆش و لەسەر بنەمای پشکنینی هۆڕمۆنی ڕژێنی دەرەقی دیاری دەکرێت، زۆربەی کات لە نێوان 1.6 بۆ 1.7 میکروگرام بۆ هەر کیلۆگرامێک کێشی لەش.
• * دۆزی پارێزگاری: دۆزەکە بە شێوەیەکی ڕێک و پێک دەگۆڕدرێت بە پشتبەستن بە وەڵامی نەخۆش و ئاستی هۆڕمۆنەکە.
• * بۆ نەخۆشانی بەتەمەن یان ئەوانەی نەخۆشی دڵیان هەیە، دەبێت بە دۆزی کەم دەستپێبکرێت و بە هێواشی زیاد بکرێت.
• منداڵان:
• * دۆزەکە لە منداڵاندا دەگۆڕدرێت بە پشتبەستن بە تەمەن و کێشی لەش.
• * بۆ کۆرپە و منداڵانی گەنج، ڕێژەکە بە زۆری لە نێوان 10
• 15 میکروگرام بۆ هەر کیلۆگرامێکە لە ڕۆژێکدا.
• * پێویستە دۆزەکە لەلایەن پزیشکی پسپۆڕەوە دیاری بکرێت و چاودێری بکرێت.

دووگیانی یان شیردەر

• * نابێت بۆ دابەزینی کێش بەکاربهێنرێت. * بەکارهێنانی لە کاتی دووگیانیدا ئاساییە، بەڵام پێویستە پشکنینی ڕێکوپێک ئەنجام بدرێت و ڕاوێژ بە پزیشک بکرێت. * ئاگاداربە لە کارلێکەکان لەگەڵ دەرمانەکانی تر، بەتایبەتی دەرمانەکانی دڵ و دژە خەمۆکی. * ئەگەر هەر نیشانەیەکی ناخوازراوت هەبوو، دەستبەجێ پەیوەندی بە پزیشکەوە بکە.

تاگ