buprenorphine

وەسف

• زانیارییە سەرەتاییەکان: - پۆلێنکردنی دەرمان: ئۆپیۆید (Opioid) - گروپی کیمیایی/چارەسەری: نیمچە ئەگۆنیست (Partial agonist)ی ڕیسێپتەری ئۆپیۆید. - میکانیزمی کردار: Buprenorphine بە ڕێژەیەکی بەرز دەبەسترێتەوە بە ڕیسێپتەرەکانی μ-ئۆپیۆید لە مێشکدا، بەڵام بە تەواوی چالاکیان ناکات، ئەمەش وادەکات کاریگەرییەکی کەمتر بە بەراورد بە ئۆپیۆیدەکانی تر دروست بکات. هەروەها، وەک ئەنتاگۆنیست (Antagonist) کاردەکات لە ڕیسێپتەرەکانی κ-ئۆپیۆید. • تایبەتمەندییە دەرمانناسییەکان: - ڕێژەی مژینی: خێرا لە ڕێگەی ژێر زمانەوە (sublingual). - بەردەستبوونی زیندەیی: نزیکەی 30% بۆ sublingual، بەڵام دەگۆڕێت بەپێی شێوازی بەکارهێنان. - نیوە تەمەن: ٢٠-٧٠ کاتژمێر. - لوتکەی چڕیی پلازما: ١-٤ کاتژمێر دوای بەکارهێنانی sublingual. • بەکارهێنانی پزیشکی: - بەکارهێنانی سەرەکی: چارەسەری ئالوودەبوون بە ئۆپیۆید (Opioid addiction treatment) و کۆنتڕۆڵکردنی ئازاری درێژخایەن (chronic pain management). - بەکارهێنانی لاوەکی: هەندێک جار بۆ ئازاری توند بەکاردێت کە بە دەرمانەکانی تر کۆنتڕۆڵ ناکرێت. - مەرجەکانی ئامانج: ئالوودەبوونی ئۆپیۆید، ئازاری درێژخایەن. - سودەکانی چارەسەرکردن: کەمکردنەوەی ئارەزووی ماددە هۆشبەرەکان، ڕێگریکردن لە withdrawal symptoms، کۆنتڕۆڵکردنی ئازار. • کاریگەرییەکانی دەرمان: - کات بۆ کاریگەری: دەستبەجێ لە بەکارهێنانی IV، لە ماوەی ٣٠-٦٠ خولەکدا لە بەکارهێنانی sublingual. - ماوەی کارکردن: تا ٢٤-٧٢ کاتژمێر بەپێی دۆزەکە. - کارلێکەکانی دەرمان: لەگەڵ دەرمانەکانی تر کە کاریگەری لەسەر کۆئەندامی دەماری ناوەندی (central nervous system) هەیە، وەک بێنزۆدیازەپینەکان (benzodiazepines) و ئەلکحول (alcohol). - مەودای چارەسەری: بەپێی پێویستی نەخۆشەکە دیاری دەکرێت. • تایبەتمەندییە سەرەکییەکان: - تایبەتمەندی تایبەت: نیمچە ئەگۆنیستە، ئەمەش وادەکات مەترسی overdose کەمتر بێت بە بەراورد بە ئەگۆنیستە تەواوەکان (full agonists) وەک مۆرفین (morphine). - سوودەکانی: یارمەتیدەرە بۆ کەمکردنەوەی ئالوودەبوون بە ئۆپیۆید و کۆنتڕۆڵکردنی ئازار. - گرنگی کلینیکی: دەرمانێکی گرنگە بۆ چارەسەری ئالوودەبوون و ئازار، بەڵام پێویستە بە وریاییەوە بەکاربهێنرێت. - پرۆفایلی سەلامەتی: دەبێت بە وریاییەوە بەکاربهێنرێت لەو کەسانەی کە کێشەی هەناسەدانیان هەیە یان دەرمانی تری خاوکەرەوەی کۆئەندامی دەماری ناوەندی بەکاردەهێنن.

جۆری دەرمان

نیشانەکان

• * چارەسەری ئالوودەبوون بە ئۆپیۆیدەکان، بە مەبەستی کەمکردنەوەی ئارەزووی ماددە هۆشبەرەکان و ڕێگریکردن لە نیشانەکانی withdrawal.
• * کۆنتڕۆڵکردنی ئازاری درێژخایەن کە بە دەرمانەکانی تری ئازارشکێن کۆنتڕۆڵ ناکرێت.
• * بەکاردێت بۆ ئەو کەسانەی کە ئالوودەی ئازارشکێنە ئۆپیۆیدییەکان بوون و دەیانەوێت وازبهێنن.
• * دەتوانرێت لەژێر چاودێری پزیشکدا بۆ چارەسەری ئازاری توندی دوای نەشتەرگەری بەکاربهێنرێت.

کارەساتەکان

• * قەبزی (constipation).
• * دڵتێکەڵهاتن و ڕشانەوە.
• * سەرگێژخواردن و خەواڵوویی.
• * وشکبوونی دەم.

ئاگادارییەکان

• * بەکارهێنانی buprenorphine لەگەڵ دەرمانەکانی خاوکەرەوەی کۆئەندامی دەماری ناوەندی (central nervous system depressants) دەبێتە هۆی خاوکردنەوەی هەناسەدان و تەنانەت مردنیش. * نابێت بە شێوەیەکی لەناکاو واز لە بەکارهێنانی buprenorphine بهێنرێت
• چونکە دەبێتە هۆی نیشانەکانی withdrawal. * ئەگەر نەخۆشەکە کێشەی جگەری هەبێت
• پێویستە دۆزەکە کەم بکرێتەوە. * ئەگەر نەخۆشەکە دووگیان بێت یان شیر بدات
• پێویستە پێش بەکارهێنانی buprenorphine ڕاوێژ بە پزیشک بکات.

دۆز و بەکارهێنان

• پێگەیشتوو:
• * بۆ چارەسەری ئالوودەبوون بە ئۆپیۆید: سەرەتا ٤
• ٨ mg ژێر زمان ڕۆژانە، دواتر دەتوانرێت زیاد بکرێت تا دەگاتە ١٦
• ٢٤ mg ڕۆژانە بەپێی پێویستی نەخۆشەکە.
• * بۆ کۆنتڕۆڵکردنی ئازار: دۆزەکە بەپێی توندی ئازارەکە دیاری دەکرێت و لەلایەن پزیشکەوە ڕێنمایی دەکرێت. دەستپێکردن بە دۆزی کەم و زیادکردنی وردە وردە تا دەگاتە ئاستی کۆنتڕۆڵکردنی ئازار.
• منداڵان:
• * بەکارهێنانی buprenorphine بۆ منداڵان تەنها لەژێر چاودێری پزیشکی پسپۆڕدا ڕێگەپێدراوە و دۆزەکە بەپێی کێش و تەمەنی منداڵەکە دیاری دەکرێت. بە شێوەیەکی گشتی بۆ ئازار بەکاردێت و دۆزەکە دەبێت زۆر بە وریاییەوە دیاری بکرێت بۆ ڕێگریکردن لە کاریگەرییە خراپەکان.

دووگیانی یان شیردەر

• * بەکارهێنانی buprenorphine لەگەڵ دەرمانەکانی خاوکەرەوەی کۆئەندامی دەماری ناوەندی (central nervous system depressants) دەبێتە هۆی خاوکردنەوەی هەناسەدان و تەنانەت مردنیش. * نابێت بە شێوەیەکی لەناکاو واز لە بەکارهێنانی buprenorphine بهێنرێت، چونکە دەبێتە هۆی نیشانەکانی withdrawal. * ئەگەر نەخۆشەکە کێشەی جگەری هەبێت، پێویستە دۆزەکە کەم بکرێتەوە. * ئەگەر نەخۆشەکە دووگیان بێت یان شیر بدات، پێویستە پێش بەکارهێنانی buprenorphine ڕاوێژ بە پزیشک بکات.

تاگ