vancomycin

وەسف

• زانیارییە سەرەتاییەکان: - پۆلێنکردنی دەرمان: ڤانکۆمایسین ئەنتى‌باکتریایەکی گڵیکۆپێپتایدییە کە بۆ چارەسەرکردنی بەکتریا و کەڕووەکان بەکاردێت. دژەباکتریایەکی بەهێزە و کاریگەرییەکی بەرچاوی لەسەر بەکتریایە گرام پۆزەتیڤەکان هەیە. لە جۆرەکانی ترى ئەنتیبایۆتیک جیاوازە و بەکارھێنانى بۆ چارەسەرى هەندێک جۆرى بەکتریایەک کە بە ئەنتیبایۆتیکەکانى تر نەچارەسەر دەبن. - گروپی کیمیایی/چارەسەری: ڤانکۆمایسین دەکەوێتە خانەی گڵیکۆپێپتیدەکانەوە کە گروپێکی کیمیایی تایبەتن بە دەرمانە جەنگاوەرەکان. ساختاری مۆلێکوولیەکەى تایبەتە و دەبێتە هۆی چالاکییە تایبەتەکانى لە دژی بەکتریاکان. بەهای زۆری بۆ شیکردنەوەى کیمیایی بۆ لێکۆڵینەوەى زانستی هەیە. - میکانیزمی کردار: ڤانکۆمایسین رێگە لە دروستبوونی دیوارەى خانەى بەکتریا دەگرێت. ئەمەش دەبێتە هۆی مردنى بەکتریاکان. بە تایبەت کاریگەرییەکەى لەسەر پێکهاتەی پێپتیدۆگڵایکانە کە پێکهاتەی پێویستی دیوارەى خانەى بەکتریایە. ئەم جۆرە کارکردنەى دەیکاتە دەرمانێکى کاریگەر بۆ جۆرێکى دیاریکراو لە بەکتریا. • تایبەتمەندییە دەرمانناسییەکان: - ڕێژەی مژینی: ڤانکۆمایسین زۆر باش نییە لە ڕێگای دەمەوە دەمژێت. بۆیە تەنها بە ڕێگای IV بەکار دێت. بەڵام لە ڕێگای دەرزییەوە لە خوێندا بەشێوەکی بەهێز دەمژێت. بەڵام گەیشتن بە ئاستێکى بەرچاو لە پلازما پێویستی بە دۆزێکى بەرز هەیە‌ - بەردەستبوونی زیندەیی: ئاستی بەردەستبوونی زیندەیی ڤانکۆمایسین لە جەستەدا، بەپێی دۆز و ڕێگای دراوە، دەگۆڕێت. هەڵسەنگاندنی ئەم ئاستە بۆ دڵنیابوون لە کاریگەریی چارەسەرەکە پێویستە. هەندێک لە حاڵەتەکاندا پێویستە ئاستی دەرمانەکە لە پلازما چاودێری بکرێت. - نیوە تەمەن: نیوە تەمەنی ڤانکۆماسین لە جەستەدا بەپێی کێشەی گورچیلە دەگۆڕێت کە دەبێتە هۆی زیادبوونی ماوەى مانەوەى لە جەستەدا لە کەسێکەوە بۆ کەسێکى تر. لە گورچیلەی تەندروستدا نیوە تەمەنى کورتترە. بۆیە پێویستە بەپێی تەندروستی گورچیلە دۆزەکە دیاری بکرێت. - لوتکەی چڕیی پلازما: لوتکەی چڕیی پلازماى ڤانکۆمایسین، واتە ئاستی بەرزترینى دەرمانەکە لە خوێندا، دەپێوێنرێت بۆ دڵنیابوون لەوەى کە دۆزى دەرمانەکە لە ئاستى پێویستدایە و دەکرێت لە کاتی چارەسەرکردندا ئاستەکەى چاودێرى بکرێت. • بەکارهێنانی پزیشکی: - بەکارهێنانی سەرەکی: ڤانکۆمایسین بەشێوەیەکی سەرەکی بۆ چارەسەرکردنی инфекشنە باکتریاییە گرام پۆزەتیڤەکان بەکاردێت. کاریگەرییەکی بەرچاوی لەسەر چەندین جۆرە بەکتریایە. چارەسەرێکی گرینگە بۆ ئەو حالەتانەى کە بە ئەنتیبایۆتیکەکانى تر نەچارەسەر دەبن. - بەکارهێنانی لاوەکی: لە هەندێ حاڵەتدا ڤانکۆمایسین بۆ چارەسەرکردنى جۆرێکى دیاریکراوى بەکتریا بەکاردێت كە بە ئەنتی‌باکتریاکانى تر نەچارەسەر دەبن. هەروەها لە چارەسەرکردنى هەندێک جۆرى ئەکزیما و نەخۆشى پێستى تر دا بەکاردێت. بەڵام بەکارهێنانى وەک چارەسەرێکى لاوەکی پێویستی بە ڕاوێژى پزیشک هەیە. - مەرجەکانی ئامانج: ڤانکۆمایسین بۆ چارەسەرکردنی جۆرەکانی جیاوازى ئینفێکشن بەکار دێت، وەک ئینفێکشنەکانی پێست، ئێسک، خوێن، و سییەکان. هەروەها بۆ چارەسەرکردنی ئینفێکشنەکانی بەکتریاییەکان لە نەخۆشەکانی کەم خوێن و هەندێک نەخۆشی سییەکان بەکاردێت. ئەمەش بەپێی ڕێنمایی پزیشک دەبێت. - سودەکانی چارەسەرکردن: ڤانکۆمایسین دەتوانێت لە چارەسەرکردنی ئینفێکشنەکانی بەکتریایی بەهێزدا زۆر کاریگەر بێت، بەتایبەت لە حاڵەتەکانی کە بە ئەنتیبایۆتیکەکانی تر نەچارەسەر دەبن. زۆر جار بۆ پاراستن لە ئینفێکشنەکان بەکاردێت بۆ نمونە پێش ئۆپەراسیۆن. بەڵام کارێگەرى لەسەر چارەسەرکردنى هەموو جۆرە ئینفێکشنێک نییە. • کاریگەرییەکانی دەرمان: - کات بۆ کاریگەری: ڤانکۆمایسین بە خێرایی کار ناکات بۆیە چەند ڕۆژێک پێویستە بۆ ئەوەى کاریگەرییەکەى دەرکەوێت. پێویستە لە ماوەى چارەسەرکردندا دۆز و ماوەى چارەسەرەکە بەردەوام بێت. بەپێی جۆرەکەى ئینفێکشن و تەندروستى نەخۆشەکە دەگۆڕێت. - ماوەی کارکردن: ماوەی کارکردنى ڤانکۆمایسین دەپەوزێتەوە بەپێی جۆرەکەى نەخۆشییەکە و دۆزى بەکارهاتوو. چاودێرى ئاستەکەى لە خوێندا زۆر گرینگە بۆ دڵنیابوون لەوەى کە بۆ ماوەیەکى پێویست کاریگەریى هەیە. چارەسەر چەندین ڕۆژ دەخایەنێت. - کارلێکەکانی دەرمان: ڤانکۆمایسین دەتوانێت کارلێکی نەرێنی لەگەڵ چەندین دەرمانی تردا بکات. پێویستە پزیشک ئاگادار بکرێتەوە لەسەر هەموو دەرمانێک کە نەخۆشەکە بەکاری دەهێنێت، بۆ ئەوەى بتوانێت کاریگەرییە نەرێنییەکان کەم بکاتەوە. هەندێک دەرمان دەتوانن کاریگەرى ڤانکۆمایسین لاواز بکەن. - مەودای چارەسەر: مەودای چارەسەرکردنی ڤانکۆمایسین بەپێی جۆری ئینفێکشن و تەندروستی نەخۆشەکە دەگۆڕێت. چارەسەر دەتوانێت لە چەند ڕۆژێکەوە بۆ چەند هەفتەیەک بەردەوام بێت. پێویستە بەردەوام لە ژێر چاودێرى پزیشکدا بێت. • تایبەتمەندییە سەرەکییەکان: - تایبەتمەندی تایبەت: ڤانکۆمایسین دژەباکتریایەکی بەهێزە بۆ جۆرێکى دیاری کراو لە بەکتریا، بەڵام بۆ جۆرەکانى تر کاریگەرى نییە. بەکارهێنانى بەشێوەیەكى نادروست دەتوانێت ببێتە هۆى دروستبوونى بەکتریایەک کە بەرگریکردنلە دەرمانەکانى تر هەیە. پێویستە لە لایەن پزیشکێکەوە بەکار بهێنرێت. - سوودەکانی: ڤانکۆمایسین چارەسەرێکی گرینگە بۆ چارەسەرکردنی ئینفێکشنە بەکتریاییەکانی گرام پۆزەتیڤ کە چارەسەر ناکرێن بە ئەنتیبایۆتیکەکانی تر. لە هەندێ حاڵەتدا، دەتوانێت ژیانی نەخۆشەکە ڕزگار بکات. بۆیە بەکارهێنانی بەشێوەیەکى دروست و لەژێر چاودێرى پزیشکدا گرینگە. - گرنگی کلینیکی: ڤانکۆمایسین بەکار دێت بۆ چارەسەر کردنی جۆرێک لە بەکتریا کە بەرگریکردن لە ئەنتیبایۆتیکەکانی تر هەیە، بۆ نمونە MRSA کە جۆرێکە لە بەکتریاى مقاوم لە بەرامبەر مێتیسیلین. لەبەر ئەم گرنگییە کلینیکییەى، زانینی ڕێژەى بەکارھێنانى بەشێوەیەکى دروست زۆر گرینگە. ڕێگریکردن لەکەم بوونەوەى کاریگەرییەکەى لە زۆر گرینگە. - پرۆفایلی سەلامەتی: ڤانکۆمایسین دەتوانێت کاریگەرییە لاوەکییەکانى هەبێت، بەڵام بە گشتی دەرمانێکى سەلامەتە بەمەرجێک بەشێوەیەکى دروست بەکار بێت و بەردەوام لە ژێر چاودێرى پزیشکدا بێت. چارەسەرکردن بەشێوەیەکى نادروست دەتوانێت ببێتە هۆى کێشەى تەندروستی.

جۆری دەرمان

نیشانەکان

• * ڤانکۆمایسین بۆ چارەسەرکردنی ئینفێکشنەکانی پێست و نەرمینەکان بەکاردێت، بەتایبەت ئەوانەی کە لەلایەن بەکتریای گرام پۆزەتیڤەوە دروست بوون، وەک MRSA (مێتیسیلین ڕیزیستەنت ستافیلوکۆکۆس ئۆرێئۆس).
• * ئەم دەرمانە بەکاردێت بۆ چارەسەرکردنی پنۆمۆنیا (ئیلتیهابی سییەکان) کە لەلایەن بەکتریای گرام پۆزەتیڤەوە دروست بوون.
• * ڤانکۆمایسین بۆ چارەسەرکردنی ئینفێکشنەکانی خوێن (بەکتریێمیا) بەکاردێت کە لەلایەن بەکتریای گرام پۆزەتیڤەوە دروست بوون، وەک ئەندۆکاردیتیس (سووتانی پەردەى دڵ).
• * لە هەندێک حاڵەتدا، بەکار دێت بۆ چارەسەرکردنی ئینفێکشنەکانی ئێسک و جومگەکان کە لەلایەن بەکتریای گرام پۆزەتیڤەوە دروست بوون.

کارەساتەکان

• * کاریگەرییە لاوەکییە باوەکان: ئازار لە شوێنى دەرزی لێدراو، هەوکردن، ژان، تا، هەست کردن بە نەخۆشی، و زیادبوونی ئاستی ئەنزیمەکانی جەگەر. ئەمانە زۆر باون و زۆربەى کاتەکان بە خێرایی چارەسەر دەکرێن.
• * کاریگەرییە لاوەکییە قورسەکان: "Red man syndrome" (هەڵئاوسان و سوربوونەوەى پێست)، کێشەی گورچیلە، کێشەی بیستن، و "ototoxicity" (زیان گەیاندن بەگوێ). ئەمانە کەمترن بەڵام پێویستیان بە چارەسەرکردنی پزیشکی هەیە. لە حاڵەتى ڕووداوی ئەم کاریگەرییانە پێویستە بەخێرایی سەردانى پزیشک بکرێت.
• * ھەندێک جاریش دەبێتە هۆی لەدەستدانى ھاوەسێک. لە حاڵەتى ڕووداوی ئەم جۆرە کاریگەرییانە پێویستە بەخێرایى سەردانى پزیشک بکرێت.

ئاگادارییەکان

• * پێویستە لە ژێر چاودێرى پزیشکەوە بەکار بێت. * پێویستە پشکنینى گورچیلە و بیستن بکرێت لە کاتی بەکارهێنانى دەرمانەکە. * ئاگادارى کاریگەرییەکانى دەرمانەکە بن و لە حاڵەتى ڕووداوی هەر کێشەیەک پێویستە سەردانى پزیشک بکرێت. * دەتوانێت ببێتە هۆى "Red man syndrome" کە دەبێتە هۆی سوربوونەوە و خورانی پێست.

دۆز و بەکارهێنان

• پێگەیشتوو:
• * دۆزى ئاسایی بۆ پێگەیشتووان 500 mg
• 1 gram ھەر 12 کاژێر جارێکە، بەڵام دەگۆڕێت بەپێی جۆرى نەخۆشییەکە. دۆزى بەرزتر دەکرێت بۆ نەخۆشى گورچیلە.
• * دۆزى دەرمانەکە بەپێی تەندروستی گورچیلە دەگۆڕێت. لە کەسانی گورچیلەیان تەندروست نییە، دۆزەکە کەم دەکرێتەوە بۆ ڕێگریکردن لە کۆبوونەوەى دەرمانەکە لە جەستەدا.
• * ماوەی چارەسەرکردن دەگۆڕێت بەپێی جۆری ئینفێکشن و تەندروستی نەخۆشەکە. پێویستە لە ژێر چاودێرى پزیشکدا بێت.
• * دۆزى بەرزى ڕۆژانە نابێت لە 2 گرام زیاتر بێت.
• منداڵان:
• * دۆزى ئاسایی بۆ منداڵان 10
• 15 mg/kg ھەر 6 کاژێر جارێکە، بەڵام دەگۆڕێت بەپێی تەمەن و کێشی منداڵەکە.
• * لە منداڵاندا، پێویستە دۆزەکە بەپێی کێشی لەش دیاری بکرێت. دۆزى زیاتر دەکرێت بۆ نەخۆشى گورچیلە.
• * ماوەی چارەسەرکردن دەگۆڕێت بەپێی جۆری ئینفێکشن و تەندروستی منداڵەکە. پێویستە لە ژێر چاودێرى پزیشکدا بێت.
• * دۆزى بەرزى ڕۆژانە نابێت لە 40 mg/kg زیاتر بێت.

دووگیانی یان شیردەر

• * پێویستە لە ژێر چاودێرى پزیشکەوە بەکار بێت. * پێویستە پشکنینى گورچیلە و بیستن بکرێت لە کاتی بەکارهێنانى دەرمانەکە. * ئاگادارى کاریگەرییەکانى دەرمانەکە بن و لە حاڵەتى ڕووداوی هەر کێشەیەک پێویستە سەردانى پزیشک بکرێت. * دەتوانێت ببێتە هۆى "Red man syndrome" کە دەبێتە هۆی سوربوونەوە و خورانی پێست.

تاگ