paracetamol

وەسف

پاراسیتامۆڵ کە بە ئەسیتامینۆفین ناسراوە، دەرمانێکی بەکارهێنراوی بەرفراوانە و بەهۆی دوو ئامانجەکەیەوە ناسراوە لە بەڕێوەبردنی ئازار و کەمکردنەوەی تا. وەک ئازارشکێنێک، بە شێوەیەکی کاریگەر ئازارێکی سووک تا مامناوەند کەم دەکاتەوە کە لە سەرچاوەی جیاوازەوە سەرچاوە دەگرێت، لەوانە سەرئێشە، ئازاری ماسولکەکان و ناڕەحەتی ددان. لە دەرەوەی تایبەتمەندییە ئازارشکێنەکانی، پاراسیتامۆڵ ڕۆڵێکی سەرەکی دەگێڕێت لە کەمکردنەوەی تا کە پەیوەندی بە حاڵەتە جۆراوجۆرەکانەوە هەیە، وەک هەوکردن یان نەخۆشییە هەوکردنەکان. ئەم گشتگیرییە وای لێدەکات ببێتە هەڵبژاردەیەکی باو بۆ ئەو کەسانەی کە بەدوای ڕزگاربووندا دەگەڕێن لە ناڕەحەتی گشتی کە بەهۆی ئازار و بەرزبوونەوەی پلەی گەرمی جەستەوە دروست دەبێت. دڵنیابوون لە بەکارهێنانی دروست بە پابەندبوون بە ژەمە پێشنیار کراوەکان و ڕێنماییەکان زۆر گرنگە بۆ زۆرترین سوودەکانی. لە حاڵەتەکانی درێژخایەن یان خراپتربوونی نیشانەکان، داوای ئامۆژگاری پیشەیی لە دابینکەری چاوەدێری تەندروستی وریایە.

جۆری دەرمان

نیشانەکان

• پاراسیتامۆڵ کە بە شێوەیەکی گشتی بە ئەسیتامینۆفین ناسراوە، وەک دەرمانێکی گشتگیر کاردەکات و چەند ئاماژەیەکی هەیە. بە پلەی یەکەم بۆ کەمکردنەوەی ئازاری سووک تا مامناوەند ئاماژەیە، کە حاڵەتەکانی وەک سەرئێشە، ئازاری ماسولکە و ئازاری ددان دەگرێتەوە. سەرەڕای ئەوەش، پاراسیتامۆڵ ئاماژەیە بۆ کەمکردنەوەی تا کە پەیوەندی بە هۆکاری جیاوازەوە هەیە، لەوانە هەوکردن یان نەخۆشی هەوکردن. ڕۆڵەکەی درێژدەبێتەوە بۆ دابینکردنی ئاسوودەیی گشتی لەڕێگەی کەمکردنەوەی ئەو ناڕەحەتییەی کە پەیوەندی بە ئازار و تاوە هەیە. سەرەڕای ئەوە، زۆرجار پاراسیتامۆڵ پێشنیار دەکرێت بۆ بەڕێوەبردنی تای دوای کوتان. ئەم ئاماژانە جەخت لەسەر بەکارهێنانی بەربڵاوی دەکەنەوە لە چارەسەرکردنی نیشانە باوەکانی پەیوەست بە ئازار و تا. پابەندبوون بە ژەمە پێشنیار کراوەکان و ڕێنماییەکان زۆر گرنگە بۆ بەکارهێنانی سەلامەت و کاریگەرانەی پاراسیتامۆڵ. لە حاڵەتەکانی بەردەوام یان خراپتربوونی نیشانەکان، داوای ڕاوێژکاری پیشەیی لە دابینکەری چاوەدێری تەندروستی باشترە.

دژە نیشانەکان

• سەرەڕای بەکارهێنانی بەربڵاو، پاراسیتامۆڵ، یان ئەسیتامینۆفین، دژە نیشانە تایبەتەکانی لەگەڵدایە کە پێویستە بە وردی لەبەرچاو بگیرێن. ئەو کەسانەی کە حەساسیەتێکی ناسراو یان هەستیاری زۆریان بە پاراسیتامۆڵ هەیە، پێویستە خۆیان لە بەکارهێنانی بەدوور بگرن. جگە لەوەش ئەوانەی تووشی تێکچوونی توندی جگەر دەبن، ئامۆژگاری دەکرێن کە پاراسیتامۆڵ بەکارنەهێنن بەهۆی مەترسی توندبوونەوەی بارودۆخی جگەر. وریایی بە تایبەتی لەم جۆرە حاڵەتانەدا زۆر گرنگە، چونکە میتابۆلیزمی پاراسیتامۆڵ بە شێوەیەکی سەرەکی لە جگەردا ڕوودەدات. پابەندبوون بەم دژە نیشانانە زۆر گرنگە بۆ ڕێگریکردن لە کاردانەوەی نەرێنی و ئاڵۆزییەکان. وەک هەر دەرمانێک، ڕاوێژکردن لەگەڵ پسپۆڕی چاوەدێری تەندروستی پێشنیار دەکرێت، بە تایبەت بۆ ئەوانەی کە پێشتر حاڵەتەکانیان هەبووە یان نیگەرانییان هەیە سەبارەت بە دژە نیشانە ئەگەرییەکان.

کارەساتەکان

• پاراسیتامۆڵ کاتێک وەکو ڕێنمایی بەکاردێت، بەگشتی کاریگەری لاوەکی کەمی هەیە. بەڵام وەک هەر دەرمانێک دەتوانێت کاردانەوەی نەرێنی ئەگەری هەبێت. کاریگەرییە لاوەکییە باوەکان لەوانەیە بریتی بن لە سکچوون و پەڵە، بەڵام ئەمانە کەمن. کاریگەری لاوەکی جددی دەگمەنە بەڵام دەتوانێت تێکچوونی توندی جگەر لەخۆبگرێت، بەتایبەتی لە حاڵەتەکانی زیادەڕۆیی لە ژەمە دەرمانەکەدا. نیشانەکانی تێکچوونی جگەر لەوانەیە بریتی بن لە زەردبوونی پێست یان چاو (زەردوویی)، ڕەشبوونی میز، سکچوونی بەردەوام، ڕشانەوە، یان ئازاری سک. کاردانەوەی حەساسیەت بە پاراسیتامۆڵ، هەرچەندە دەگمەنە، بەڵام لەوانەیە وەک پەڵە، خوران، ئاوسانی، سەرگێژخواردنی توند، یان سەختی هەناسەدان (ئەنافیلاکسی) دەربکەوێت. زۆر گرنگە دەستبەجێ داوای چاودێری پزیشکی بکەیت ئەگەر هەر کاریگەرییەکی لاوەکی توند یان نیشانەیەکی زیادەڕۆیی لە ژەمە دەرمانەکەدا ڕوویدا. هەر کاریگەرییەکی لاوەکی چاوەڕواننەکراو یان بەردەوام ڕاپۆرت بکە بۆ پسپۆڕی چاوەدێری تەندروستی. هەمیشە پاراسیتامۆڵ وەک ڕێنماییەکان بەکاربهێنە، و ڕاوێژ بە دابینکەری چاوەدێری تەندروستی بکە ئەگەر نیگەرانیت هەیە سەبارەت بە کاریگەرییە لاوەکییە ئەگەرییەکان. وەڵامەکانی تاکەکەسی لەوانەیە جیاواز بن، و ئامۆژگاری کەسی گرنگە بۆ دڵنیابوون لە بەکارهێنانی سەلامەت.

دۆز و بەکارهێنان

• ژەمە دەرمان و بەڕێوەبردنی پاراسیتامۆڵ کە بە ئەسیتامینۆفین ناسراوە، لایەنی گرنگن بۆ دڵنیابوون لە بەکارهێنانی سەلامەت و کاریگەر. ژەمە دەرمانی پێشنیار کراو بەپێی هۆکارەکانی وەک تەمەن، کێش و بارودۆخی تەندروستی تاکەکەسی دەگۆڕێت. بۆ گەورەکان، ژەمی ئاسایی لە نێوان 500 میلیگرام بۆ 1000 میلیگرامە هەر 4 بۆ 6 کاتژمێر جارێک بەپێی پێویست، لەگەڵ زۆرترین سنووری ڕۆژانە 4 گرام (4000 میلیگرام). ژەمە دەرمانی منداڵان وابەستەی کێشن، و زۆر گرنگە کە ڕێنماییەکانی پیشەییەکانی چاودێری تەندروستی یان ڕێنماییەکانی سەر پاکەتەکانی بەرهەمەکە بۆ منداڵان جێبەجێ بکرێت. پاراسیتامۆڵ بە شێوەیەکی باو بە شێوەی زارەکی بەکاردەهێنرێت، لە ڕێگەی حەب، کاپلێت، یان فۆرمولاسیۆنی شلەوە. زۆر گرنگە حەب و کاپلێتەکان بە تەواوی لەگەڵ ئاودا قووت بدرێت و زۆرجار فۆرمولاسیۆنە شلەکان لەگەڵ ئامێرێکی پێوانەکردندا دێن بۆ دۆزینەوەی ورد. پێویستە ڕەچاوی تایبەت بکرێت بۆ کەسانی بەساڵاچوو و ئەوانەی جگەریان لاوازە، چونکە ڕەنگە پێویست بێت ڕێکخستنی ژەمە دەرمانەکە. بەکارهێنانی درێژخایەن یان زیادەڕۆیی پێویستە لە ژێر ڕێنمایی پیشەییەکانی چاودێری تەندروستی ئەنجام بدرێت. پابەندبوون بە ژەمە پێشنیار کراوەکان و ڕێنماییەکانی بەڕێوەبردن بنەڕەتییە بۆ بەکارهێنانی سەلامەت و کاریگەرانەی پاراسیتامۆڵ. ئەگەر گومانت هەبوو یان ئەگەر نیشانەکان بەردەوام بوون، ڕاوێژکردن لەگەڵ دابینکەری چاوەدێری تەندروستی باشترە.

دووگیانی یان شیردەر

• لە کاتی دووگیانی یان شیرپێدان، پێویستە بە وریاییەوە پەیوەندی بە بەکارهێنانی پاراسیتامۆڵەوە بکرێت کە بە ئەسیتامینۆفین ناسراوە و ڕاوێژکردن لەگەڵ پزیشکی چاودێری تەندروستی باشترە. بەگشتی بە سەلامەت دادەنرێت کاتێک بەپێی ڕێنماییەکان بەکاردەهێنرێت، پاراسیتامۆڵ زۆرجار پێشنیار دەکرێت بۆ کەسانی دووگیان و دایکانی شیردەر بۆ کەمکردنەوەی ئازار و کەمکردنەوەی تا. بەڵام زۆر گرنگە کە بە توندی پابەند بین بە ژەمە پ

سەرچاوەکان

• MedlinePlus WebMD Mayo Clinic World Health Organization (WHO)