olanzapine

وەسف

ئۆلانزاپین دەرمانێکی دژە-شێتییە (Antipsychotic) کە بە شێوەیەکی سەرەکی بۆ چارەسەری نەخۆشییەکانی دەروونی وەک شیزۆفرێنیا (Schizophrenia) و نەخۆشی دوو جەمسەری (Bipolar Disorder) بەکاردێت. میکانیزمی کارکردنی ئۆلانزاپین بریتییە لە کاریگەری خستنە سەر چەندین وەرگری کیمیایی لە مێشکدا، بە تایبەتی وەرگرەکانی دۆپامین (Dopamine) و سیرۆتۆنین (Serotonin). بە بلۆککردنی ئەم وەرگرانە، ئۆلانزاپین یارمەتی دەدات بۆ کەمکردنەوەی نیشانەکانی شێتی وەک خەیاڵات و هەڵخەڵەتاندن، هەروەها یارمەتی ڕێکخستنی باری دەروونی دەدات لە نەخۆشی دوو جەمسەریدا. دەرمانەکە هەروەها کاریگەری لەسەر وەرگرەکانی هیستامین (Histamine) و ئەلفا-ئەدرینێرجیک (Alpha-adrenergic) و کۆلینێرجیک (Cholinergic) هەیە، کە دەکرێت ببێتە هۆی هەندێک لە کاریگەرییە لاوەکییەکانی. ئۆلانزاپین بە شێوەیەکی کاریگەر نیشانەکانی ئەرێنی و نەرێنی شیزۆفرێنیا کەم دەکاتەوە و یارمەتی سەقامگیری باری دەروونی دەدات لە نەخۆشی دوو جەمسەریدا، هەروەها بۆ ڕێگریکردن لە گەڕانەوەی نیشانەکانی شێتی و خەمۆکی لە نەخۆشی دوو جەمسەری بەکاردێت.

جۆری دەرمان

نیشانەکان

• * چارەسەری شیزۆفرێنیا لە گەورەساڵاندا. * چارەسەری ئەڵقەکانی مانیک (Manic episodes) لە نەخۆشی دوو جەمسەریدا. * وەک چارەسەرێکی پارێزکارانە بۆ ڕێگریکردن لە گەڕانەوەی نیشانەکانی نەخۆشی دوو جەمسەری. * بە هاوبەشی لەگەڵ دەرمانی دژە-خەمۆکی بۆ چارەسەری خەمۆکیی بەرگەگر (Treatment-resistant depression).

دژە نیشانەکان

• * حەساسیەت بە ئۆلانزاپین یان هەر پێکهاتەیەکی تری دەرمانەکە.
• * بوونی مەترسی تووشبوون بە گلوکۆما (Glaucoma) بە گۆشەی داخراو.
• * ئەو کەسانەی کە دەرمانی دیکە بەکاردەهێنن کە دەبنە هۆی خەواڵوویی یان خاوبوونەوەی کۆئەندامی دەماری ناوەندی (Central Nervous System).
• * لە کاتی شیرداندا (unless benefits outweigh risks
• decision to be made by physician).
• @Side Effects:
• * زیادبوونی کێش.
• * خەواڵوویی و سەرگێژخواردن.
• * دەمارگیری (Extrapyramidal Symptoms
• EPS) وەک لەرزین و ڕەقبوونی ماسولکەکان.
• * زیادبوونی ئاستی شەکر لە خوێندا (Hyperglycemia) و مەترسی تووشبوون بە نەخۆشی شەکرە.

کارەساتەکان

• * زیادبوونی کێش.
• * خەواڵوویی و سەرگێژخواردن.
• * دەمارگیری (Extrapyramidal Symptoms
• EPS) وەک لەرزین و ڕەقبوونی ماسولکەکان.
• * زیادبوونی ئاستی شەکر لە خوێندا (Hyperglycemia) و مەترسی تووشبوون بە نەخۆشی شەکرە.

ئاگادارییەکان

• ئۆلانزاپین دەبێت بە وریاییەوە بەکاربهێنرێت لەو کەسانەی کە نەخۆشی دڵیان هەیە، کێشەی جگەریان هەیە، یان فشاری خوێنیان بەرزە. هەروەها دەبێت ئاگاداری نیشانەکانی شەکرە و زیادبوونی کێش بن. لە کاتی بەکارهێنانی ئۆلانزاپین، خۆبەدوورگرتن لە شۆفێری یان ئەو کارانەی کە پێویستیان بە وریایی هەیە ڕاسپاردە دەکرێت. هەروەها دەبێت ئاگاداری نیشانەکانی دەمارگیری (EPS) بن و دەستبەجێ بە پزیشک ڕابگەیەنن.

دۆز و بەکارهێنان

• پێگەیشتوو: * شیزۆفرێنیا: سەرەتایی 5-10 میلیگرام ڕۆژانە. بڕی پێویست دەکرێت بە شێوەیەکی تدریجی زیاد بکرێت بەپێی وەڵامی نەخۆش، بەزۆری تا 10-20 میلیگرام ڕۆژانە. * نەخۆشی دوو جەمسەری (مانیک): 10-15 میلیگرام ڕۆژانە، بەپێی پێویست و وەڵامی نەخۆش دەکرێت بڕەکە بگۆڕدرێت. * چارەسەری پارێزکارانە بۆ نەخۆشی دوو جەمسەری: 5-20 میلیگرام ڕۆژانە. منداڵان: * ئۆلانزاپین بە گشتی بۆ منداڵان ڕاسپاردە ناکرێت، مەگەر لەژێر چاودێری وردی پزیشکی پسپۆڕدا. بڕی دەرمان و بەکارهێنانی لە منداڵاندا زۆر بە وریاییەوە هەڵسەنگاندنی بۆ دەکرێت، بە لەبەرچاوگرتنی تەمەن و کێش و دۆخی تەندروستی نەخۆش. دۆزەکە (Dose) لە منداڵاندا لەلایەن پزیشکی پسپۆڕەوە دیاری دەکرێت.