insulin

وەسف

ئەنسۆلین هۆرمۆنێکە کە لەلایەن پەنکریاسەوە بەرهەم دەهێنرێت و ڕۆڵێکی بنەڕەتی دەگێڕێت لە ڕێکخستنی ئاستی شەکری خوێندا. لە ڕووی دەرمانسازییەوە، ئەنسۆلین دەستەیەکی فراوانی دەرمانەکان لەخۆدەگرێت کە بۆ چارەسەرکردنی نەخۆشی شەکرە بەکاردەهێنرێن. میکانیزمی کارکردنی ئەنسۆلین بریتییە لە پەیوەندی کردن بە وەرگرەکانی ئەنسۆلین لەسەر خانەکانی ماسولکە و چەوری و جگەر. ئەم پەیوەندییە زنجیرەیەک لە کارلێکە ناوخۆییە خانەییەکان دەوروژێنێت کە دەبنە هۆی زیادکردنی وەرگرتنی گلوکۆز لەلایەن خانەکانەوە، زیادکردنی دروستبوونی گلایکۆجین لە جگەر و ماسولکەکاندا (شێوەیەکی کۆگا لە گلوکۆز)، و کەمکردنەوەی بەرهەمهێنانی گلوکۆز لەلایەن جگەرەوە. هەروەها ئەنسۆلین هانی دروستبوونی چەوری دەدات و ڕێگری دەکات لە هەڵوەشاندنەوەی چەوری. لە ڕووی کلینیکییەوە، ئەنسۆلین بۆ چارەسەرکردنی نەخۆشی شەکرەی جۆری ١ بەکاردەهێنرێت، کە تێیدا پەنکریاس ئەنسۆلینی پێویست بەرهەم ناهێنێت، و هەروەها لە نەخۆشی شەکرەی جۆری ٢دا بەکاردەهێنرێت کە ڕێژەی ئەنسۆلین بەس نییە بۆ کۆنترۆڵکردنی ئاستی شەکری خوێن. جۆرە جیاوازەکانی ئەنسۆلین لە ڕووی خێرایی و ماوەی کارکردنیاندا جیاوازن، کە ڕێگە بە پزیشکان دەدات پلانی چارەسەری تایبەت بە پێویستی تاکەکەسی دابنێن.

جۆری دەرمان

نیشانەکان

• * بۆ چارەسەرکردنی نەخۆشی شەکرەی جۆری یەک بەکاردێت کاتێک پەنکریاس ناتوانێت ئەنسۆلینی پێویست بەرهەم بهێنێت. * بۆ چارەسەرکردنی نەخۆشی شەکرەی جۆری دوو بەکاردێت کاتێک دەرمانەکانی تر بەس نین بۆ کۆنترۆڵکردنی ئاستی شەکری خوێن. * لە کاتی دووگیانیدا بۆ کۆنترۆڵکردنی نەخۆشی شەکرە بەکاردێت کاتێک دەرمانەکانی تر سەلامەت نین بۆ منداڵەکە. * بۆ چارەسەرکردنی دۆخی فریاکەوتنی وەکو کێتۆئاسیدۆسی شەکرە بەکاردێت.

دژە نیشانەکان

• * نابێت بەکاربهێنرێت ئەگەر هەستیاریت بە ئەنسۆلین یان هەر پێکهاتەیەکی تری دەرمانەکە هەبێت.
• * نابێت بەکاربهێنرێت ئەگەر ئاستی شەکری خوێنت زۆر نزم بێت (هیپۆگلایسیمیا).
• * بە ئاگاداری بەکاربهێنرێت ئەگەر نەخۆشی گورچیلە یان جگەرت هەبێت.
• * لە کاتی بەکارهێنانی هەندێک دەرمانی تردا دەبێت ئاگاداربیت چونکە لەوانەیە کارلێک دروستبێت.
• @Side Effects:
• * نزمبوونەوەی ئاستی شەکری خوێن (هیپۆگلایسیمیا)، کە دەبێتە هۆی سەرئێشە و لەرزین و ئارەقکردنەوە و تێکچوونی هۆش.
• * ئاوسان و سوربوونەوە و خوران لە شوێنی دەرزی لێدانەکە.
• * زیادبوونی کێش.
• * هەستیاری (دەگمەنە).

کارەساتەکان

• * نزمبوونەوەی ئاستی شەکری خوێن (هیپۆگلایسیمیا)، کە دەبێتە هۆی سەرئێشە و لەرزین و ئارەقکردنەوە و تێکچوونی هۆش.
• * ئاوسان و سوربوونەوە و خوران لە شوێنی دەرزی لێدانەکە.
• * زیادبوونی کێش.
• * هەستیاری (دەگمەنە).

ئاگادارییەکان

• زۆر گرنگە کە بە ڕێکوپێکی ئاستی شەکری خوێن بپێورێت بۆ ئەوەی خۆت بپارێزیت لە نزمبوونەوەی شەکری خوێن (هیپۆگلایسیمیا). دەبێت هەمیشە شتێکی شیرین لەگەڵ خۆتدا هەبێت بۆ ئەوەی لە کاتی پێویستدا بەکاریبهێنیت. ئەگەر نیشانەکانی هیپۆگلایسیمیات هەبوو، دەستبەجێ شەکری خوێنت بەرز بکەرەوە. بە هۆشیارییەوە ئەنسۆلین بەکاربهێنە ئەگەر نەخۆشی گورچیلە یان جگەرت هەبێت.

دۆز و بەکارهێنان

• پێگەیشتوو: میزاجی دەرمانەکە و وەڵامی نەخۆشەکە ڕەچاو دەکرێت. سەرەتا، زۆرجار 0.5 بۆ 1 یەکە لە هەر کیلۆگرامێک لە کێشی لەشدا لە ڕۆژێکدا دەدرێت، دابەش دەکرێت بەسەر چەند ژەمێکدا یان بە بەردەوامی لە ڕێگەی پەمپی ئەنسۆلینەوە. دەبێت ڕێژەکە بەپێی پێویستی بگۆڕدرێت بۆ ئەوەی ئاستی شەکری خوێن لە مەودای ئامانجدا بمێنێتەوە. ئەنسۆلینی خێرا (وەکوو لیسپرۆ، ئەسپارت، گلوولیسین) دەبێت پێش ژەمەکان لێبدرێت، لە کاتێکدا ئەنسۆلینی درێژخایەن (وەکوو گلارجین، دیتێمیر، دیگلودەک) ڕۆژانە یەک جار دەدرێت بۆ ئەوەی ئاستی ئەنسۆلین جێگیر ڕابگیرێت. منداڵان: ڕێژەی دەرمان بۆ منداڵان لەسەر بنەمای هەمان هۆکارەکان دیاری دەکرێت وەکوو پێگەیشتووان، بەڵام پێویستە بە وریاییەوە چاودێری بکرێن. سەرەتا، زۆرجار 0.2 بۆ 0.4 یەکە لە هەر کیلۆگرامێک لە کێشی لەشدا لە ڕۆژێکدا دەدرێت، دابەش دەکرێت بەسەر چەند ژەمێکدا. بەهۆی گۆڕانی خێرای ئاستی شەکری خوێن لە منداڵاندا، پێویستە بەردەوام چاودێری بکرێن و ڕێژەی دەرمانەکە بەپێی پێویست بگۆڕدرێت.