هەوکردنی خولانجە (Thyroiditis)
وەسف
هەوکردنی خولانجە نەخۆشییەکە کە هەوکردنی خولانجە دەگرێتەوە، کە ئەندامێکی گرنگە لە سیستەمی ئەندۆکرینی کە بەرپرسیارە لە بەرھەمھێنانی هۆرمۆنەکانی خولانجە. ئەم نەخۆشییە دەتوانێت بەهۆی هەوکردنی خولانجەوە ببێتە هۆکاری زیادبوونی یان کەمبوونی هۆرمۆنەکانی خولانجە. هەوکردنی خولانجە دەتوانێت بە شێوەیەکی خۆڕسک یان درێژخایەن بێت و جۆرەکانی جیاوازی هەیە، وەک هەوکردنی خولانجەی هاشیمۆتۆ، هەوکردنی خولانجەی سەب-ئەکیوت، و هەوکردنی خولانجەی پۆست-پارتوم. ئەم نەخۆشییە بە شێوەیەکی گشتی بەهۆی هەڵمەتی سیستەمی بەرگرییەوە ڕوودەدات، کە دەبێتە هۆکاری هەوکردنی خولانجە. هەندێک جار ڤایرۆسەکان یان هۆکارەکانی دیکەی ژینگەیی دەبنە هۆکاری هەوکردن. هەوکردنی خولانجە لە نێوان ژناندا زۆرترە و بە تایبەتی لە دوای دووگیانیدا ڕوودەدات. ئەم نەخۆشییە گرنگە چونکە دەتوانێت کاریگەری لەسەر سیستەمی میتابۆلیزم و کارەکانی لەش بکات و ببێتە هۆکاری کێشە تەندروستییەکانی تر.
نیشانەکان
- نیشانە سەرەتاییەکان:
- • ئازاری مل
- • گەرمی و سووربوونەوەی ناوچەی خولانجە
- • ماندوویی
- • زیادبوونی کێش
- • هەستی ساردی
- نیشانە پێشکەوتووەکان:
- • دەرمانی دڵ
- • هەستی خەمۆکی
- • کەمبوونی بیرکردنەوە
- • هەوکردنی پێست
- • گەورەبوونی خولانجە
هۆکارەکان
- هۆکارە سەرەکییەکان:
- • هەڵمەتی سیستەمی بەرگری: سیستەمی بەرگری دەتوانێت بە هەڵە خولانجە وەک شتێکی دەرەکی بینێت و هەوکردن دروست بکات.
- • ڤایرۆسەکان: هەندێک ڤایرۆس دەتوانن هەوکردنی خولانجە دروست بکەن.
- • دووگیانی: هەوکردنی خولانجە لە دوای دووگیانیدا ڕوودەدات.
- هۆکارە یارمەتیدەرەکان:
- • مێژووی خێزانی
- • ژینگەی نەشیاو
- • کەمبوونی ڤیتامین D
چارەسەرەکان
- چارەسەری هەوکردنی خولانجە بە پێی جۆری نەخۆشییەکە و قووڵی نیشانەکان دەگۆڕێت. دەرمانەکان وەک دەرمانە دژە هەوکردنەکان و دەرمانەکانی خولانجە بەکاردەهێنرێن. لە هەندێک حاڵەتدا، نەشتەرگەری دەکرێت بۆ لابردنی بەشێک یان هەمووی خولانجە. چارەسەری پشتیوانیکەر وەک ڕێکخستنی خۆراک و چالاکیی جەستەیی گرنگە. هەندێک جار چارەسەری نوێ وەک چارەسەری بە هۆرمۆن بەکاردەهێنرێت.
پێشگری
- ڕێگرتنی سەرەتایی:
- • خواردنی تەندروست
- • چالاکیی جەستەیی
- • پێوانی ڤیتامین D
- • خۆپاراستن لە ڤایرۆسەکان
- ڕێگرتنی لاوەکی:
- • چاودێری پزیشکی
- • پشکنینی خولانجە
- • چارەسەری زوو
- • دەرمانی پێشگیریکارانە
دۆزینەوە
پزیشکەکان بە شێوەیەکی گشتی هەوکردنی خولانجە بە پشکنینی کلینیکی، پشکنینی خوێن، و ئیمێجینگ دەناسنەوە. پشکنینی خوێن دەتوانێت ئاستی هۆرمۆنەکانی خولانجە و ئەنتیدادییەکانی خولانجە نیشان بدات. ئیمێجینگ وەک سۆنۆگرافی دەتوانێت گەورەبوونی خولانجە یان هەوکردن نیشان بدات. هەندێک جار پشکنینی تایبەت وەک بایۆپسی دەکرێت بۆ دڵنیابوون لە نەخۆشییەکە.
بەڕێوەبردن
بەڕێوەبردنی هەوکردنی خولانجە پێویستی بە چاودێرییەکی درێژخایەن و ڕێکخستنی ژیان هەیە. پێویستە خۆراکی تەندروست و چالاکیی جەستەیی بەردەوام بکرێت. چاودێری پزیشکی بەردەوام و پشکنینی خولانجە بە شێوەیەکی ڕێک پێویستە. دەرمانەکان بە پێی پێویست دەبێت ڕێکبخرێن و چاودێری دەروونی گرنگە بۆ باشترکردنی کۆنترۆڵی نەخۆشییەکە.
هۆکاری مەترسی
- فاکتەرەکانی گۆڕانپەزیر:
- • خواردنی نەشیاو
- • کەمبوونی چالاکیی جەستەیی
- • کەمبوونی ڤیتامین D
- • جەستەی نەشیاو
- فاکتەرەکانی ناگۆڕانپەزیر:
- • تەمەن
- • ڕەگەز
- • مێژووی خێزانی
- • جێندەر
ئالۆزەکان
- ئاڵۆزییەکانی کورتخایەن:
- • کێشەکانی دڵ
- • کێشەکانی میتابۆلیزم
- • ماندوویی
- • کێشەکانی هەناسەدان
- ئاڵۆزییەکانی درێژخایەن:
- • نەخۆشیی خولانجەی هاشیمۆتۆ
- • نەخۆشیی گریڤز
- • کێشەکانی دڵ
- • کێشەکانی بیرکردنەوە