نیورۆپاتیی شەکرە (Diabetic Neuropathy)
وەسف
نیورۆپاتیی شەکرە یەکێکە لە ئاڵۆزییەکانی نەخۆشی شەکرە کە دەبێتە هۆی تێکچوونی کارکردنی دەمارەکان. ئەم نەخۆشییە بەهۆی بەرزی نیشانەی شەکرە لە خوێندا دروست دەبێت، کە دەمارەکان دەشکێنێت و کارکردنیان تێکدەدات. نیورۆپاتیی شەکرە دەتوانێت دەمارەکانی دەست و قاچ، دەمارەکانی ناوەخۆیی، و دەمارەکانی دەرەوەی ناوەخۆیی تێکبخات. ئەم نەخۆشییە زۆر بەئاسایی لە نێو نەخۆشانی شەکرەدا دەبینرێت، بەتایبەتی لەوانەی کە کۆنتڕۆڵی نەخۆشییەکەیان باش نییە. لە نێو نەخۆشانی شەکرەی جۆری ١ و ٢دا، نیورۆپاتیی شەکرە دەتوانێت بەرەو پێشکەوتن بڕوات و کێشە تەندروستییە گەورەکانی وەک کێشەکانی دڵ، نەخۆشییەکانی گورچیلە، و کێشەکانی بینین دروست بکات. نیورۆپاتیی شەکرە گرنگە چونکە دەتوانێت کاریگەرییەکی بەرچاو لەسەر ژیانی ڕۆژانەی نەخۆشەکە بکات. ئەم نەخۆشییە دەتوانێت ببێتە هۆی ئازار، بێهێزی، و کێشەکانی جوڵەیی، کە دەتوانێت ببێتە هۆی کەمبوونەوەی کوالیتی ژیان. بەهۆی ئەوەی کە نیورۆپاتیی شەکرە دەتوانێت ببێتە هۆی کێشەکانی دەمارەکانی ناوەخۆیی، وەک کێشەکانی هەرسکردن و میزکردن، پێویستە بە شێوەیەکی گونجاو چارەسەر بکرێت.
نیشانەکان
- نیشانە سەرەتاییەکان:
- • ئازار لە دەست و قاچ
- • هەستکردن بە ژەهەڵین یان سوتان
- • بێهێزی لە ماسولکەکان
- • هەستی بەرزی یان نزمی لە دەست و قاچ
- • کەمبوونەوەی هەستی لە پێ
- نیشانە پێشکەوتووەکان:
- • کێشەکانی جوڵەیی
- • کێشەکانی هەرسکردن
- • کێشەکانی میزکردن
- • کێشەکانی دڵ
- • کێشەکانی ڕێکخستنی پلەی گەرمی لەش
هۆکارەکان
- هۆکارە سەرەکییەکان:
- • بەرزی نیشانەی شەکرە لە خوێندا: بەرزی نیشانەی شەکرە دەمارەکان دەشکێنێت و کارکردنیان تێکدەدات.
- • هەوکردنی دەمارەکان: بەرزی نیشانەی شەکرە دەبێتە هۆی هەوکردنی دەمارەکان.
- • کەمبوونەوەی خوێنبەرەکان: بەرزی نیشانەی شەکرە دەبێتە هۆی کەمبوونەوەی خوێنبەرەکان بۆ دەمارەکان.
- هۆکارە یارمەتیدەرەکان:
- • جەستەی قەڵەو
- • کەمجوڵەیی
- • مەستکردن
چارەسەرەکان
- چارەسەری نیورۆپاتیی شەکرە بریتییە لە کۆنتڕۆڵکردنی نیشانەی شەکرە و چارەسەری ئازار و نیشانەکان. دەرمانەکانی وەک گاباپێنتین، پریگابالین، و دۆلۆکسێتین بۆ کەمکردنەوەی ئازار بەکار دەهێنرێن. هەروەها دەرمانەکانی وەک ئەنتی ئۆکسیدانت و دەرمانەکانی دژە هەوکردن دەکرێت بەکار بهێنرێن. لە هەندێک حاڵەتدا، نەشتەرگەری بۆ چارەسەری کێشەکانی دەمارەکان دەکرێت. چارەسەری پشتیوانەکانی وەک فیزیۆتراپی و ڕێکخستنی خۆراکیش گرنگە.
پێشگری
- ڕێگرتنی سەرەتایی:
- • کۆنتڕۆڵکردنی نیشانەی شەکرە
- • ڕێکخستنی خۆراک
- • وەرزشی بەردەوام
- • پشکنینی بەردەوام
- ڕێگرتنی لاوەکی:
- • چارەسەری ئازار
- • چارەسەری کێشەکانی هەرسکردن
- • چارەسەری کێشەکانی میزکردن
- • چارەسەری کێشەکانی دڵ
دۆزینەوە
بۆ دیاریکردنی نیورۆپاتیی شەکرە، پزیشکەکان پشکنینی کلینیکی دەکەن کە تێیدا هەستی دەمارەکان، کارکردنی ماسولکەکان، و هەستی لەش دەپشکنن. هەروەها پشکنینی خوێن بۆ نیشانەی شەکرە و کۆنتڕۆڵکردنی نەخۆشی شەکرە دەکرێت. پشکنینی تایبەتی وەک ئەلێکترۆمایۆگرافی (EMG) و پشکنینی هەستی دەمارەکان دەکرێت بۆ دیاریکردنی تێکچوونی دەمارەکان. پشکنینی وێنەیی وەک MRI دەکرێت بۆ دیاریکردنی هەوکردنی دەمارەکان.
بەڕێوەبردن
بەڕێوەبردنی نیورۆپاتیی شەکرە بریتییە لە کۆنتڕۆڵکردنی نیشانەی شەکرە و ڕێکخستنی ژیانی ڕۆژانەی. پێویستە نەخۆشەکان بەردەوام پشکنینی نیشانەی شەکرە بکەن و ڕێکخستنی خۆراک و وەرزشی بەردەوام بکەن. هەروەها پێویستە بەردەوام چاوەڕوانی پزیشکی بکەن بۆ پشکنینی کێشەکانی دەمارەکان و چارەسەری ئازار.
هۆکاری مەترسی
- فاکتەرەکانی گۆڕانپەزیر:
- • کۆنتڕۆڵ نەکردنی نیشانەی شەکرە
- • جەستەی قەڵەو
- • کەمجوڵەیی
- • جگەرەکێشان
- فاکتەرەکانی ناگۆڕانپەزیر:
- • تەمەن
- • مێژووی خێزانی نەخۆشی شەکرە
- • جۆری نەخۆشی شەکرە
- • ڕەگەز
ئالۆزەکان
- ئاڵۆزییەکانی کورتخایەن:
- • ئازار و نائارامی
- • کێشەکانی جوڵەیی
- • کێشەکانی هەرسکردن
- • کێشەکانی میزکردن
- ئاڵۆزییەکانی درێژخایەن:
- • کێشەکانی دڵ
- • نەخۆشییەکانی گورچیلە
- • کێشەکانی بینین
- • کێشەکانی دەمارەکانی ناوەخۆیی