زیادەی ترایگلیسێراید (Hypertriglyceridemia)
وەسف
زیادەی ترایگلیسێراید (Hypertriglyceridemia) بریتییە لە بەرزی ئاستی ترایگلیسێراید لە خوێندا. ترایگلیسێراید جۆرێک لە چەورییە کە لە خوێندا هەڵدەگیرێت و سەرچاوەی سەرەکی وزە بۆ لەشە. بەڵام کاتێک ئاستی ترایگلیسێراید زۆر بەرز دەبێت، دەتوانێت ببێتە هۆی کێشەی تەندروستی وەک نەخۆشییەکانی دڵ و خوێنبەرەکان. ئەم نەخۆشیە لەوانەیە بەهۆی هەندێک نەخۆشی وەک شەکرە، چەوریی زۆری جەستە، یان بەکارهێنانی خواردنی ناسەقامگیر بەرەوپێش بچێت. زیادەی ترایگلیسێراید زۆر باوە، بەتایبەت لە وڵاتانی پێشکەوتوو کە خواردنی ناسەقامگیر و ژیانی نەجووڵاویان هەیە. لە هەندێک حاڵەتدا، ئەم نەخۆشیە دەتوانێت بێ نیشانە بێت، بەڵام لە حاڵەتە پێشکەوتووەکاندا دەبێتە هۆی ئاڵۆزییەکانی وەک پەنکریاتیت (پەنکریاس هەڵقورسێنەوە) یان نەخۆشییەکانی دڵ. بەهۆی ئەوەی زیادەی ترایگلیسێراید دەتوانێت ببێتە هۆی کێشەی تەندروستیی گەورە، گرنگە کە پزیشکەکان و نەخۆشەکان وریابن و چارەسەری پێویست بکەن.
نیشانەکان
- نیشانە سەرەتاییەکان:
- • بێنیشانەیی (لە زۆربەی حاڵەتەکاندا)
- • هەستکردن بە ماندوویی
- • ئارەزووی کەمی خواردن
- • هەستکردن بە سەرئێشە
- • هەستکردن بە قورسایی لە ناوچەی سک
- نیشانە پێشکەوتووەکان:
- • هەڵقورسێنەوەی پەنکریاس (پەنکریاتیت)
- • ئازاری سەخت لە ناوچەی سک
- • زەردبوونی پێست و چاو
- • هەوکردنی پێست (زانتووی پێست)
- • نیشانەکانی نەخۆشیی دڵ و خوێنبەرەکان
هۆکارەکان
- هۆکارە سەرەکییەکان:
- • شەکرە: شەکرە دەتوانێت ببێتە هۆی زیادبوونی ترایگلیسێراید لە خوێندا.
- • چەوریی زۆری جەستە: کێشی زۆر و چەوریی زۆری جەستە دەتوانێت ببێتە هۆی زیادەی ترایگلیسێراید.
- • خواردنی ناسەقامگیر: خواردنی پڕ لە چەوری و شەکر دەتوانێت ببێتە هۆی بەرزی ترایگلیسێراید.
- هۆکارە یارمەتیدەرەکان:
- • کەم جووڵەی جەستە
- • مەستکردن
- • جەستەیی نەخۆشییەکانی وەک نەخۆشیی گورچیلە
چارەسەرەکان
- چارەسەری زیادەی ترایگلیسێراید بریتییە لە گۆڕانکارییەکانی ژیان و بەکارهێنانی دەرمان. گۆڕانکارییەکانی ژیان وەک خواردنی تەندروستی، وەرزشی بەردەوام، و کەمکردنەوەی کێشی جەستە یارمەتی دەدەن کە ئاستی ترایگلیسێراید کەم بکەنەوە. لە هەندێک حاڵەتدا، پزیشکەکان دەرمانەکانی وەک فیبراتەکان، نیاسین، یان ئۆمێگا-3 چەورییەکان پێشنیاز دەکەن. لە حاڵەتە زۆر پێشکەوتووەکاندا، دەرمانەکانی وەک ستاتینەکان دەتوانرێت بەکاربهێنرێن.
پێشگری
- ڕێگرتنی سەرەتایی:
- • خواردنی تەندروستی و کەم چەوری
- • وەرزشی بەردەوام
- • کەمکردنەوەی کێشی جەستە
- • کەمکردنەوەی مەستکردن
- ڕێگرتنی لاوەکی:
- • چاودێری پزیشکی بەردەوام
- • بەکارهێنانی دەرمانەکانی کەمکردنەوەی ترایگلیسێراید
- • پەیوەندی بە نەخۆشییەکانی وەک شەکرە و چەوریی زۆری جەستە
- • پەیوەندی بە خێزانەکەتەوە بۆ دیاریکردنی مێژووی خێزانی
دۆزینەوە
زیادەی ترایگلیسێراید لە ڕێگەی تاقیکردنەوەی خوێنەوە دیاری دەکرێت. پزیشکەکان ئاستی ترایگلیسێراید لە خوێندا دەپێوێن و ئەگەر ئەو ئاستە بەرزتر بێت لە 150 میلیگرام لە هەر دسیلیترێک (mg/dL)، زیادەی ترایگلیسێراید دیاری دەکرێت. هەروەها پزیشکەکان دەتوانن تاقیکردنەوەی تری خوێن بکەن بۆ دیاریکردنی ئاستی کۆلسترۆل و شەکر لە خوێندا. لە هەندێک حاڵەتدا، پزیشکەکان دەتوانن تاقیکردنەوەی جینەتی بکەن بۆ دیاریکردنی هۆکاری جینەتی زیادەی ترایگلیسێراید.
بەڕێوەبردن
بەڕێوەبردنی زیادەی ترایگلیسێراید بریتییە لە گۆڕانکارییەکانی ژیان و چاودێری پزیشکی بەردەوام. گرنگە کە نەخۆشەکان خواردنی تەندروستی و وەرزشی بەردەوام بکەن و کێشی جەستەیان بەڕێوەببەن. هەروەها چاودێری پزیشکی بەردەوام و تاقیکردنەوەی خوێنی بەردەوام یارمەتی دەدەن کە ئاستی ترایگلیسێراید بەڕێوەببرێت و لە ئاڵۆزییەکان ڕزگاریان ببێت.
هۆکاری مەترسی
- فاکتەرەکانی گۆڕانپەزیر:
- • خواردنی ناسەقامگیر
- • کەم جووڵەی جەستە
- • کێشی زۆر
- • مەستکردن
- فاکتەرەکانی ناگۆڕانپەزیر:
- • مێژووی خێزانیی زیادەی ترایگلیسێراید
- • تەمەن (ئاستی ترایگلیسێراید بە تەمەن زیاد دەکات)
- • ڕەگەز (پیاوان زیاتر لە مێیان تووش دەبن)
- • جینەتی
ئالۆزەکان
- ئاڵۆزییەکانی کورتخایەن:
- • پەنکریاتیت (هەڵقورسێنەوەی پەنکریاس)
- • ئازاری سەخت لە سک
- • زەردبوونی پێست و چاو
- • هەوکردنی پێست
- ئاڵۆزییەکانی درێژخایەن:
- • نەخۆشیی دڵ
- • جەڵتەی مێشک
- • نەخۆشیی خوێنبەرەکان
- • نەخۆشیی گورچیلە